اختلال شخصیت مرزی چیست؟
همان طور که می‌توان از نام آن حدس زد؛ اختلال شخصیت مرزی به نوعی از اختلال شخصیت گفته می‌شود که فرد در آن روی یک لبه باریک حرکت کرده و هر لحظه ممکن است که از سمتی سقوط کند. از این روی چنین افرادی را ممکن است یک لحظه شاد و مسرور و لحظه‌ای دیگر غمزده و افسرده بیابید.
این اختلال شخصیت در میان زنان شیوع بیشتری نسبت به مردان دارد و چرخش احساسات در آنها با شدت بیشتری دیده می‌شود. در این مطلب قصد داریم که نگاهی به معرفی این اختلال شخصیتی که در دسته‌بندی روان‌پریشی جای می‌گیرد، بیندازیم؛ با ما همراه باشید.
تعریف اختلال شخصیت مرزی
چنانچه در بخش بالا نیز اشاره کردیم، اختلال شخصیت مرزی یا Borderline Personality Disorder، به شکل ناپایداری کامل در احساسات و عواطف، عملکرد و رفتار در فرد مبتلا، خود را نشان می‌دهد. چنین افرادی ممکن است یک دم سرزنده و سرحال بوده و بدون هیچ علتی، دمی دیگر آنها را غمزده ببینید. تغییر احساسات در افراد مبتلا به این اختلال، بدون پیش‌زمینه و علت خاصی صورت گرفته و شخصیتی کاملا غیرقابل پیش‌بینی دارند.
از منظر خود افراد مبتلا به این اختلال نیز همه چیز ناپایدار به نظر رسیده و در حقیقت برای خود نیز حرکت روی لبه تیز چاقو، قابل لمس است. چنین احساسی، باعث می‌شود که فرد مبتلا، همیشه احساس تزلزل در احساسات، تصمیمات و حتی رفتارهای خود در قبال دیگران داشته باشد و این زندگی شخصی و اجتماعی را برای او، به چیزی ترسناک و عذاب‌آور تبدیل می‌سازد. عدم اطمینان به تصمیمات خویش و حتی قضاوت و برداشتی که نسبت به دیگران دارد، موضوع ارتباطات اجتماعی را به شدت ضعیف کرده و برای فرد مبتلا، زمینه ابتلا به دیگر اختلالات شخصیتی را نیز فراهم می‌کند.
با این حساب عدم دریافت درمان به موقع، ممکن است منجر به شروع اختلالات دیگری شود که وضعیت روحی و زندگی فردی و اجتماعی شخص را به مراتب پیچیده‌تر خواهد ساخت.
علائم و نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی کدامند؟
این اختلال شخصیت و روان‌پریشی نیز مانند دیگر اختلالات، دارای علائمی است که باعث می‌شود هم خود فرد و هم اطرافیان او، قادر به تشخیص احتمال ابتلا باشند. از جمله این علائم و نشانه‌ها، موارد زیر قابل توجه هستند:
- ناپایداری در روابط
- تصمیمات متزلزل
- تکانشی بودن رفتارها
- تصورات عجیب و اشتباه درباره خود از دید دیگران
- قضاوت‌های نادرست و متکی به داده‌ها ناپایدار نسبت به دیگران
- واهمه از طرد شدن و ترک شدن
- احساس گناهکاری پیوسته
- خشم
- آسیب رساندن به خود
- رسیدن به احساس پوچی و درماندگی
- تغییر خلق‌وخوی ناگهانی
گاهی اوقات با توجه به تفسیر اشتباهی که فرد نسبت به خویش داشته و همیشه از یک روحیه متزلزل رنج می‌برد، دست به کارهای خطرناک بزند. رفتارهایی که ممکن است عواقب ناگوار جدی برای او و اطرافیان داشته باشد. از جمله شکل رانندگی پرخطر و حادثه‌آفرین، روابط جنسی بی‌پروا و خطرناک و … .
به علاوه این افراد ممکن است که دچار سوءمصرف مواد مخدر شده یا به اعتیاد مشروبات الکلی روی بیاورند. چنین رفتارهایی به منظور فاصله گرفتن از تردیدهای ذهنی و روحیه آشفته‌ای است که اختلال برای آنها به همراه آورده است. در نظر داشته باشید که در صورت روی آوردن به این شکل از اعتیادها، نیاز خواهد بود که علاوه بر درمان خود اختلال، وابستگی‌های حاشیه‌ای آن نیز، مورد درمان قرار بگیرند.
دلایل ابتلا به اختلال شخصیت مرزی چیست؟
اگر به خوبی دلایل و عوامل ابتلا به این اختلال شخصیت، شناخته شده بودند؛ قطعا پیشگیری از آن برای افراد در موقعیت‌های مختلف، با سادگی بیشتری همراه بود. اما واقعیت این است که هیچ قطعیتی در این که دلایل این اختلال چیست، نداریم و تنها می‌توان علت را به برخی از عوامل مرتبط دانست.
یکی از نخستین دلایلی که همیشه برای اختلالات شخصیتی داریم و در این مورد نیز صدق می‌کند، نقش وراثتی و انتقال بیولوژیکی است. در صورتی که یکی از افراد درجه یک خانواده به اختلال bpd مبتلا باشد، ریسک ابتلای دیگران نیز وجود دارد. نقش وراثتی در کاهش میزان سروتونین در مغز مربوط است که در صورت وجود در یکی از افراد خانواده، امکان آن در دیگر افراد نیز با ضریب بیشتری وجود دارد.
همین‌طور، تجربیات کودکی، نقش تعیین‌کننده‌ای در ابتلا به این اختلال در بزرگسالی دارند. کودکانی که در سال‌های کودکی یا نوجوانی خود، آزارواذیت جسمی یا کلامی شده و به لحاظ رفتاری در محیط خانواده، با خشونت روبرو بوده‌اند، در بزرگسالی ممکن است با ریسک بیشتری به این اختلال دچار شوند.
به علاوه دلایل دیگری چون جدایی والدین به ویژه در سن کودکی فرد، درگیری و اختلافات شدید میان آنها، بی‌توجهی به کودک در محیط خانواده، نبود محیط عاطفی امن و موارد مشابه نیز زمینه ابتلا به این اختلال را تشدید می‌کند.
درمان اختلال شخصیت مرزی، چطور انجام می‌شود؟
درمان این اختلال پس از تشخیص توسط پزشک متخصص، از مسیرهای مختلفی صورت خواهد گرفت. بستگی به میزان پیشروی اختلال در فرد، ممکن است طرحواره درمانی شامل درمان‌های مبتنی بر گفتگو یا DBT، درمان مبتنی بر ذهن‌سازی یا MBT و همین طور روان‌درمانی انتقالی یا TFP در نظر گرفته شوند.
در برخی موارد نیز دارودرمانی توسط روانپزشک، به این فرایند درمانی اضافه شده و فرد دچار اختلال، از برخی قرص‌ها، چون قرص‌های تثبت‌کننده خلق‌وخو، قرص‌های ضدافسردگی، داروهای گروه SSRI چون سرترالین و فلوکستین و همین طور داروهای رفع اضطراب چون آلپرازوم و … استفاده خواهد کرد.
در این اختلال، فرایند درمانی باید به صورت کامل و همه‌جانبه پیش رفته و هیچ یک از بازوهای درمانی، مورد غفلت قرار نگیرند. تنها در این صورت می‌توان پیشرفت درمان و کاهش علائم و نشانه‌های اختلال در فرد را پس از مدتی مشاهده کرد.
سخن پایانی
با توجه به شدت عواقب و علائم آزاردهنده اختلال شخصیت مرزی، لازم است که با کشف نخستین شواهد در خود یا اطرافیان، حتما از مشاوره حرفه‌ای در این خصوص بهره‌مند شوید. به این صورت فرایند درمانی سریع‌تر آغاز شده و زمان طلایی را از دست نخواهید داد. پیشنهاد می‌کنیم که جهت دریافت مشاوره اولیه تلفنی یا آنلاین از سرویس پزشک و مشاور اسنپ، برخوردار شوید.
