چگونه جواب آزمایش قند خون را بخوانیم؟
بررسی آزمایش دیابت و آموزش تحلیل نتیجه
آزمایش قند خون روشی برای اندازه‌گیری میزان قند یا گلوکز در خون شما است. پزشک شما ممکن است برای تشخیص دیابت یا پیش دیابت (بیماری که در آن میزان قند خون، بیش از حد نرمال است) این آزمایش را برای شما تجویز کند. افراد دیابتی نیز می‌توانند از این آزمایش برای آگاهی از میزان قند خود استفاده کنند. آزمایش‌های قند خون، نتایج فوری ارائه می‌دهند و از مواردی مانند این که رژیم غذایی یا ورزش شما باید تغییر کند یا خیر اطلاع می‌دهند. آزمایش قند خون در خانه یا آزمایشگاه گرفته می‌شود. در این مطلب از وبلاگ اسنپ دکتر با بیماری دیابت و نحوه خواندن آزمایش قند خون بیشتر آشنا خواهید شد.
علائم پیش دیابت
تشنگی بیش از حد، تاری دید و خستگی زیاد از علائم پیش دیابت به حساب می‌آیند. عدم مراجعه به پزشک، در صورت وجود این علائم می‌تواند منجر به عوارض طولانی مدت از جمله نارسایی کلیه و آسیب به دستگاه عصبی شود.
عوامل افزایش ابتلا به دیابت
در صورت وجود هر یک از عوامل زیر خطر ابتلا به بیماری دیابت افزایش می‌یابد:
- سن شما ۴۵ سال یا بیشتر است.
- اضافه وزن دارید.
- به‌‌طور مرتب ورزش نمی‌کنید.
- فشار خون شما بالا است.
- سطح گلیسیرید بالا یا سطح کلسترول پایین (HDL) دارید.
- سابقهٔ دیابت حاملگی یا به دنیا آوردن نوزادی با وزن بیش از ۴ کیلو دارید.
- سابقهٔ سکتهٔ مغزی یا فشار خون دارید.
- شما سابقهٔ خانوادگی دیابت دارید.
- شاخص توده بدنی شما بالاتر از ۲۵ است.
- دارای سابقهٔ سندرم تخمدان پلی کیستیک یا بیماری قلبی هستید.
آزمایش قند را نادیده نگیرید
پزشکان توصیه می‌کنند که بهتر است افراد ۴۵سال به بالا غربالگری اولیه‌ی قند خون را انجام دهند و پس از آن، در صورت طبیعی بودن نتایج، هر سه سال یک‌بار مجدداً این غربالگری را تکرار کنند.
همچنین زنانی که دیابت بارداری را تجربه کرده‌اند باید هر سه سال یک‌بار از نظر دیابت غربالگری شوند. مبتلایان به دیابت نیز باید هر ساله این آزمایش را انجام دهد. دیابت نوع ۱، به عنوان دیابت نوجوان یا دیابت وابسته به انسولین شناخته می‌شود. این بیماری یک نوع بیماری مزمن است که در آن لوزالمعده میزان کمی انسولین تولید می‌کند یا اصلاً انسولین تولید نمی‌کند.
تعریف انسولین
انسولین هورمونی است که برای ورود قند (گلوکز) به سلول‌ها جهت تولید انرژی برای بدن لازم است. عوامل مختلفی از جمله ژنتیک و برخی ویروس‌ها ممکن است در ایجاد دیابت نوع ۱ نقش داشته باشند. اگر چه دیابت نوع ۱ معمولاً در دوران کودکی یا نوجوانی ظاهر می‌شود اما این بیماری در بزرگسالان نیز شایع است.
دیابت نوع ۲
دیابت نوع ۲ در اثر به وجود آمدن اختلال در نحوه‌‌ی تنظیم و استفاده از قند (گلوکز) به عنوان سوخت در بدن ایجاد می‌شود. این اختلال مزمن طولانی منجر به گردش بیش از حد قند در جریان خون شده و در نهایت، سطح بالای قند خون می‌تواند منجر به اختلالاتی در سیستم گردش خون، سیستم عصبی و ایمنی بدن شود. در حال حاضر هزاران آزمایش آزمایشگاهی برای کمک به تشخیص و درمان بیماری‌ها در دسترس هستند. با انجام آزمایش‌ها، هر چه بیشتر درباره‌ی سلامتی خود بدانید، اطمینان بیشتری از سلامت خود در آینده خواهید داشت.
آزمایش هموگلوبین گلیسیته (A1C)
این آزمایش خون نیازی به ناشتا بودن ندارد و با اندازه‌گیری درصد قند خون متصل به هموگلوبین و پروتئن‌های حامل اکسیژن در گلبول‌های قرمز، میزان متوسط قند خون شما طی دو تا سه ماه گذشته نشان داده می‌شود. هرچه سطح قند خون شما بالاتر از حد نرمال باشد، میزان قند متصل به هموگلوبین بیشتری خواهید داشت. میزان نرمال این شاخص در خون، کمتر از ۵.۴ درصد است و اگر میزان شاخص (A1C) در بدن شما ۶.۵ درصد یا بالاتر از آن باشد، نشانگر مبتلا شدنتان به دیابت است. اگر میزان (A1C) خون شما، بین ۵.۷ تا ۶.۴ درصد باشد، به این معنا است که دچار پیش دیابت شده‌اید.
آزمایش‌های تشخیص دیابت
در شرایطی که نتایج آزمایش (A1C) درست نباشد یا دارای شرایط خاصی مانند بارداری یا فرم غیر طبیعی هموگلوبین باشید، پزشک از آزمایش‌های زیر برای تشخیص دیابت استفاده می‌کند:
آزمایش قند خون تصادفی
در این آزمایش، نمونه خون به طور تصادفی در یک زمان گرفته می‌شود. میزان نرمال سطح قند خون در این آزمایش ۲۰۰ میلی‌گرم بر دسی لیتر یا معادل ۱۱.۱ میلی مول بر لیتر است. اگر سطح قند خون بیشتر نشان داده شود، حاکی از آن است که شما مبتلا به دیابت هستید.
آزمایش قند خون ناشتا
در این آزمایش پس از ناشتایی شبانه، نمونه خون گرفته می‌شود. میزان قند خون ناشتا کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر (۵.۶ میلی‌مول بر لیتر) است. اگر سطح قند خون ناشتای شما بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر (۶.۵ تا ۹.۶ میلی مول بر لیتر) باشد، زنگ خطر پیش دیابت به صدا در آمده است. اگر میزان قند خونتان در این آزمایش، ۱۲۶ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر (۷ میلی مول بر لیتر) یا بالاتر باشد، شما مبتلا به دیابت شده‌اید.
تست تحمل گلوکز خوراکی
برای انجام این آزمایش، شما باید به مدت یک شب هیچ غذایی نخورید. روز بعد، سطح قند خون ناشتای شما اندازه‌گیری می‌شود و پس از آن شما باید یک مایع شیرین بنوشید تا سطح قند خونتان برای دو ساعت آینده مجدداً آزمایش شود. در این آزمایش، اگر سطح قند خون شما کمتر از ۱۴۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر (۷.۸ میلی‌مول بر لیتر) باشد، طبیعی است. اما اگر میزان قند خون شما ۲۰۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر (۱۱.۱ میلی‌مول بر لیتر) باشد، نشان می‌دهد که شما دچار بیماری دیابت شده‌اید.
سطح قند خون بین ۱۴۰ تا ۱۹۹ میلی‌گرم بر دسی لیتر (۷.۸ میلی مول بر لیتر تا ۱۱ میلی مول بر لیتر) در این آزمایش نشان‌‌دهنده‌ی پیش دیابت است. در صورت مشکوک بودن به دیابت نوع ۱، ادرار شما نیز مورد آزمایش قرار می‌گیرد تا وجود فرآورده‌ی جانبی تولید شده، هنگام استفاده از بافت ماهیچه‌ای و چربی برای تأمین انرژی مشخص شود. زیرا بدن در این شرایط انسولین کافی برای استفاده از گلوکز (كتون) ندارد.
آزمایش‌های دیابت بارداری و تحلیل نتیجه آن
چاقی در ابتدای بارداری و سابقه این بیماری در اعضای خانواده و حتی فرزندان می‌تواند زنگ خطر ابتلا به دیابت بارداری در زنان را به صدا در آورد.
در این شرایط، پزشک در اولین ویزیت قبل از تولد نوزاد، آزمایش دیابت را برای مادر تجویز می‌کند. این آزمایش معمولاً در سه ماههٔ دوم بارداری (بین هفته‌های ۲۴تا ۲۸بارداری) انجام می‌شود.
آزمایش غربالگری تشخیص دیابت بارداری
آزمایش اولیه‌ی چالش گلوکز از جمله آزمایش‌هایی است که پزشکان برای تشخیص میزان قند خون و احتمال ابتلا به دیابت برای زنان باردار تجویز می‌کنند.
تست چالش گلوکز با نوشیدن یک محلول شربت گلوکز آغاز می‌شود. یک ساعت بعد، شما یک آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح قند خون خود انجام می‌دهید. سطح قند خون زیر ۱۴۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر (۷.۸ میلی‌مول بر لیتر) معمولاً در آزمایش چالش گلوکز طبیعی است.
اگر سطح قند خون شما از حد طبیعی ذکر شده بالاتر باشد، احتمال خطر دیابت بارداری بیشتر می‌شود.
آزمایش گلوکز ادرار و تحلیل نتیجه آن
این آزمایش یک روش سریع و ساده برای بررسی سطح غیر طبیعی گلوکز در ادرار است. گلوکز نوعی قند است که بدن شما برای تأمین انرژی به آن نیاز دارد. بدن شما همه‌ی کربوهیدرات‌هایی را که می‌خورید به گلوکز تبدیل می‌کند. داشتن مقدار زیادی گلوکز می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل در بدن شما باشد. در چنین شرایطی اگر تحت درمان قرار نگیرید و سطح گلوکز شما همچنان بالا بماند، دچار عوارض جدی در آینده می‌شوید.
آزمایش گلوکز ادرار
آزمایش گلوکز ادرار شامل گرفتن نمونه‌ی ادرار است. هنگامی که نمونه‌ی خود را تهیه کردید، یک دستگاه مقوایی کوچک به نام (dipstick) سطح گلوکز شما را اندازه‌گیری می‌کند. بسته به میزان گلوکز موجود در ادرار، رنگ (dipstick) تغییر می‌کند. اگر مقدار گلوکز موجود در ادرار شما، متوسط یا زیاد باشد، پزشک آزمایش‌های بیشتری برای تعیین علت اصلی این نتیجه انجام می‌دهد. شایع‌ترین علت افزایش سطح گلوکز، بیماری دیابت است. اگر میزان گلوکز موجود در ادرار شما ۰ تا ۰/۸ میلی‌مول بر لیتر باشد، نشان می‌دهد که مشکلی در بدنتان وجود دارد.
دلیل افزایش گلوکز خون
دیابت شایع‌ترین علت افزایش سطح گلوکز خون است. توجه کنید که میزان غیر طبیعی گلوکز در ادرار می‌تواند به دلیل گلیکوزوری کلیه نیز باشد. گلیکوزوری کلیوی، یک بیماری نادر است که در آن کلیه‌ها گلوکز را در ادرار آزاد می‌کنند. ابتلا به این بیماری می‌تواند باعث افزایش سطح گلوکز موجود در ادرار شود.
آزمایش‌های بیشتر برای تشخیص دیابت
اگر نتایج آزمایش گلوکز ادرار غیر طبیعی باشد، پزشک آزمایش‌های بیشتری را برای شناسایی علت این نتایج تجویز می‌کند. در این مدت، بسیار مهم است که با پزشک خود صادق باشید. اطمینان حاصل کنید که او از هر داروی تجویز شده و بدون نسخه‌ای که مصرف می‌کنید، مطلع است. برخی از داروها می‌توانند در سطح گلوکز در خون و ادرار تداخل ایجاد کنند. همچنین اگر استرس زیادی دارید باید پزشک خود را در جریان آن قرار دهید. زیرا این امر می‌تواند سطح گلوکز ادرار را افزایش دهد.
داروهای دیابت نوع ۱
انسولین رایج‌ترین دارویی است که در درمان دیابت نوع ۱ استفاده می‌شود. اگر دیابت نوع ۱ دارید، بدن شما نمی‌تواند انسولین مورد نیاز خود را بسازد. هدف از مصرف این دارو، جایگزینی انسولینی است که بدن شما قادر به ساخت آن نیست. انسولین در درمان دیابت نوع ۲ نیز استفاده می‌شود. طریق رساندن آن به بدن از راه تزریق است. انسولین انواع مختلفی دارد که بسته به شدت کاهش انسولین در بدن شما توسط پزشک تجویز می‌شود.
انواع انسولین
انواع انسولین‌ها عبارت‌اند از:
- انسولین دارای اثر کوتاه مدت
- انسولین منظم (هومولین و نوولین)
- انسولین‌های سریع الاثر
- انسولین آسپارت (NovoLog،FlexPen،Fiasp)
- انسولین گلولیزین (اپیدرا)
- انسولین لیسپرو (Humalog)
- انسولین با اثر متوسط ایزوفان
- انسولین (Humulin N،Novolin N)
- انسولین‌های دارای اثر طولانی
- انسولین (degludec)
- انسولین (detemir)
- انسولین گلارژین
- انسولین طولانی اثر (Toujeo)
داروهای دیابت نوع ۲
هنگامی که مبتلا به دیابت نوع ۲ هستید، بدن شما انسولین می‌سازد، اما از آن به خوبی استفاده نمی‌کند. بدن شما نمی‌تواند انسولین کافی جذب کند تا سطح قند خون شما را طبیعی نگه‌دارد. بیشتر داروهای دیابت نوع ۲ داروهای خوراکی هستند. با این حال، تعداد معدودی از داروهای این نوع دیابت به صورت تزریق نیز وارد بدن می‌شوند. برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ نیز ممکن است نیاز به مصرف انسولین داشته باشند.
داروهایی برای کاهش سطح قند خون
مهار کننده‌های آلفا-گلوکوزیداز از جمله داروهایی هستند که به بدن شما کمک می‌کنند تا غذاهای نشاسته‌ای و قند را تجزیه کند. این داروها سطح قند خون شما را کاهش می‌دهند. برای گرفتن بهترین نتیجه، باید این داروها را قبل از غذا مصرف کنید. قرص آکاربوز (Precose) و میگلیتول (گلایست) از جمله داروهایی هستند که برای درمان دیابت تجویز می‌شوند.
بیگوآنیدها داروی دیابت نوع ۲
بیگوآنیدها میزان قند کبد و روده را کاهش می‌دهند و بدن را نسبت به انسولین حساس می‌کنند و به عضلات کمک می‌کنند تا گلوکز را جذب کنند. متداول‌ترین بیگوآنید متفورمین است. متفورمین همچنین می‌تواند با سایر داروها برای دیابت نوع ۲ ترکیب شود. برخی از این ترکیب‌ها عبارت‌اند از:
- متفورمین-الو گلیپتین (کازانوا)
- متفورمین-کاناگلیفلوزین (Invokamet)
- متفورمین-داپاگلیفلوزین (Xigduo XR)
- متفورمین-امپاگلیفلوزین
- متفورمین-گلی پیزاید متفورمین
- گلی بوراید (Glucovance)
- متفورمین-لیناگلیپتین (Jentadueto)
- متفورمین-پیوگلیتازون (Actoplus)
- متفورمین-رپاگلینید (PrandiMet)
- متفورمین-روزیگلیتازون (آواندمت)
- متفورمین-ساکساگلیپتین (Kombiglyze XR)
- متفورمین-سیتاگلیپتین (Janumet)
