داروی بتاهیستین چیست؟
بتاهیستین (Betahistine) دارویی است که برای درمان سرگیجه و سایر علائم ناشی از اختلال خاصی در گوش داخلی به نام بیماری منیر (Meniere) استفاده می‌شود. بیماری منیر می‌تواند باعث بروز علائم زیر در فرد شود:
- احساس سرگیجه و دوران در سر
- صدای زنگ در گوش (وزوز گوش)
- کاهش شنوایی
- حالت تهوع
نام کامل این دارو بتاهیستین دی هیدروکلراید است و در دسته داروهای آنالوگ هیستامین قرار می‌گیرد. مصرف این دارو برای کودکان توصیه نمی‌شود.
بتاهیستین را اغلب با نام‌های تجاری زیر می‌شناسند:
- Serc
- Betaserc
- Actoserc
- Histine
- ACT Betahistine
- Novertin
- Vertin
بتاهیستین برای درمان چه بیماری‌هایی تجویز می‌شود؟
بتاهیستین برای درمان علائم بیماری منیر، شامل سرگیجه، وزوز گوش، کاهش شنوایی، حالت تهوع، از دست دادن تعادل و… در بزرگسالان استفاده می‌شود.
بیماری منیر یک بیماری است که از تجمع مایع اضافی در گوش داخلی بروز می‌کند. تصور می‌شود بتاهیستین با افزایش جریان خون در قسمت آسیب‌دیده گوش و متعاقب آن، کاهش میزان مایع در گوش داخلی عمل می‌کند.
حملات بیماری منیر می‌توانند از نظر شدت و تعداد دفعات وقوع متفاوت باشند. این دارو تعداد حملات احتمالی در فرد را کاهش می‌دهد و به خفیف‌تر کردن آن کمک می‌کند.
نکات کلیدی در مورد بتاهیستین
- بتاهیستین معمولا سه بار در روز مصرف می‌شود و بین دوزها شش تا هشت ساعت فاصله است.
- پس از شروع درمان با بتاهیستین، ممکن است چند هفته طول بکشد تا بهبودی را تجربه کنید.
- عوارض جانبی شایع بتاهیستین شامل سردرد، حالت تهوع یا سوء‌هاضمه است. این عوارض معمولا خفیف‌اند و دوام زیادی ندارند.
- بیشتر بزرگسالان 18 سال و بالاتر می‌توانند بتاهیستین مصرف کنند.
اشکال دارویی بتاهیستین
بتاهیستین به‌صورت قرص‌های 8 یا 16 میلی‌گرمی عرضه می‌شود و فقط با نسخه در دسترس است.
میزان مصرف بتاهیستین
- دوز معمول برای شروع مصرف بتاهیستین، 16 میلی‌گرم است که سه بار در روز استفاده می‌شود.
- بین دوزها 6 تا 8 ساعت فاصله بگذارید.
- هنگامی که علائم شما تحت کنترل قرار گرفت، پزشک ممکن است دوز شما را به 8 میلی‌گرم، سه بار در روز کاهش دهد.
نحوه مصرف بتاهیستین
بتاهیستین را دقیقا با پیروی از دستورالعمل روی برچسب طبق تجویز پزشک استفاده کنید و همه راهنماهای دارو یا برگه‌های دستورالعمل را بخوانید.
- این دارو را با شخص دیگری به اشتراک نگذارید.
- برای جلوگیری از ناراحتی معده یا طبق توصیه پزشک، بتاهیستین را همراه یا بعد از غذا مصرف کنید. قرص را خرد نکنید، نشکنید، نجوید و به‌طور کامل با یک لیوان آب قورت دهید.
مدت زمان مصرف بتاهیستین
ممکن است برای جلوگیری از علائم بیماری منیر نیاز به مصرف بتاهیستین برای مدت طولانی، مثلا چندین ماه یا سال داشته باشید.
فراموشی مصرف بتاهیستین
اگر مصرف یک دوز بتاهیستین را فراموش کردید، دوز فراموش‌شده را نادیده بگیرید و نوبت بعدی را در زمان معمول مصرف کنید. برای جبران دوز فراموش‌شده، هرگز دو دوز را هم‌زمان مصرف نکنید.
نحوه متوقف کردن مصرف بتاهیستین
پزشک ممکن است درمان بیماری با بتاهیستین را برای 6 تا 12 ماه توصیه کند تا ببیند آیا به کاهش علائم شما کمک می‌کند یا خیر. سپس در مورد ادامه درمان تصمیم می‌گیرد.
مصرف زیاد بتاهیستین
مصرف بیش از حد بتاهیستین می‌تواند باعث ایجاد حالت تهوع، خشکی دهان، خواب‌آلودگی یا معده‌درد شود. اگر نیاز به مراقبت‌های اورژانسی دارید، خودتان رانندگی نکنید. از شخص دیگری بخواهید شما را برساند یا با اورژانس تماس بگیرید.
عوارض مصرف بتاهیستین چیست؟
مانند همه داروها، مصرف بتاهیستین نیز می‌تواند با عوارض جانبی همراه باشد، اگرچه همه افراد دچار عوارض نمی‌شوند. بتاهیستین، در کل یک داروی بسیار بی‌خطر است.
در ادامه، برخی از عوارض جانبی رایج و جدی بتاهیستین را نام می‌بریم.
عوارض جانبی رایج
این عوارض، معمولا خفیف‌اند و خود‌به‌خود رفع می‌شوند. البته می‌توانید برای مقابله با آنها اقداماتی هم انجام دهید:
- حالت تهوع
- سوزش سر دل یا سوء هاضمه (ریفلاکس اسید)
- سردرد
- نفخ یا معده‌درد خفیف
- استفراغ
این دارو به‌ندرت باعث خواب‌آلودگی نیز می‌شود. اگر هر یک از این اثرات، بدتر یا ماندگار شد، فوری به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید.
مصرف قرص‌ها همراه با غذا به کاهش این عوارض کمک می‌کند.
در صورت سردرد، آب فراوان بنوشید و از داروساز بخواهید مسکن مناسب را به شما توصیه کند. اگر سردرد ادامه پیدا کرد، به پزشک خود اطلاع دهید.
واکنش آلرژیک جدی
در موارد نادر، ممکن است یک واکنش آلرژیک جدی (آنافیلاکسی) به بتاهیستین بروز کند. در صورت مشاهده علائم زیر، می‌بایست به‌طور اورژانسی در بیمارستان درمان شوید:
- بثورات پوستی شامل خارش، قرمزی، تورم، تاول، کهیر و…
- تنفس دشوار همراه با خس‌خس
- گرفتگی در قفسه سینه یا گلو
- مشکل در تنفس یا صحبت کردن
- تورم در دهان، صورت، لب‌ها، زبان یا گلو
سایر عوارض جانبی
آنچه گفتیم، همه عوارض بتاهیستین نیستند. برای آگاهی از فهرست کامل عوارض این دارو، بروشور داخل جعبه دارو را ببینید.
مصرف بتاهیستین در دوران بارداری
بتاهیستین اغلب در دوران بارداری توصیه نمی‌شود، زیرا در مورد تاثیر آن بر جنین، اطلاعات کافی وجود ندارد.
بااینحال، در صورتی که بیماری منیر شما به هیچ طریق دیگری قابل درمان نباشد، احتمال دارد که پزشک بتاهیستین را در دوران بارداری پیشنهاد دهد.
همچنین، اگر در حین مصرف این دارو باردار شدید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.
مصرف بتاهیستین در دوران شیردهی
اطلاعاتی در مورد مصرف بتاهیستین در دوران شیردهی وجود ندارد، اما به احتمال زیاد بتاهیستین وارد شیر مادر می‌شود. بنابراین توصیه این است که تا حد امکان از مصرف این دارو در دوران شیردهی خودداری کنید.
در صورت مصرف بتاهیستین در این دوران، اگر متوجه شدید که کودکتان حالت تهوع، اسهال یا بثورات پوستی دارد، بی‌حال به نظر می‌رسد، یا مثل همیشه خوب شیر نمی‌خورد، یا هر نگرانی دیگری در مورد نوزادتان دارید، با پزشک خود تماس بگیرید.
تاثیر بتاهیستین در باروری
شواهدی مبنی بر این‌که مصرف بتاهیستین باعث کاهش باروری در مردان یا زنان می‌شود، وجود ندارد. اگر قصد بارداری دارید، قبل از مصرف این دارو با پزشک خود صحبت کنید.
مصرف بتاهیستین در چه مواردی ممکن است خطرناک باشد؟
بتاهیستین برای برخی افراد مناسب نیست. اگر شرایط زیر را دارید، به‌منظور اطمینان از بی‌خطر بودن این دارو برای خود، با پزشکتان مشورت کنید:
- باردار هستید، قصد بارداری دارید یا در دوران شیردهی به سر می‌برید
- در حال حاضر زخم معده دارید یا در گذشته داشته‌اید
- آسم دارید
- بثورات پوستی دارید
- فشار خون پایین دارید
- اگر به دلیل تومور آدرنال، فشار خون بالا دارید
- در غده فوق‌کلیوی خود تومور فئوکروموسیتوم دارید
- داروی دیگری مصرف می‌کنید (شامل هر داروی با نسخه یا بدون نسخه، داروهای گیاهی و مکمل‌ها)
- تابه‌حال به بتاهیستین یا هر داروی دیگری واکنش آلرژیک داشته‌اید
تداخلات دارویی بتاهیستین
ممکن است بین بتاهیستین و هر یک از موارد زیر، تداخل دارویی وجود داشته باشد:
- آنتی‌هیستامین‌ها (مانند دیفن‌هیدرامین، ستیریزین، کلرفنیرامین)
- آگونیست‌های بتا-2 (مانند سالبوتامول، سالمترول، فنوترول، فورموترول)
- مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز که برای درمان افسردگی یا بیماری پارکینسون استفاده می‌شوند (MAOIs؛ به‌عنوان مثال، موکلوبماید، فنلزین، رازاگیلین، سلژیلین، ترانیل سیپرومین).
ممکن است بتاهیستین با داروهایی غیر از موارد ذکرشده نیز تداخل داشته باشد. بنابراین، در مورد تمام داروهای تجویزی، بدون نسخه، داروهای گیاهی و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید به پزشک خود اطلاع دهید.
تداخل بین دو دارو همیشه به این معنی نیست که باید مصرف یکی از آنها را قطع کنید. پزشک به شما می‌گوید که تداخلات دارویی را چگونه مدیریت کنید.
سوالات متداول در مورد بتاهیستین
بتاهیستین چگونه عمل می‌کند؟
علائم بیماری منیر احتمالا ناشی از تجمع مایع در گوش داخلی است. تصور می‌شود که بتاهیستین با افزایش جریان خون در این قسمت از گوش و کاهش میزان مایع موجود در آن عمل می‌کند. این امر، به کاهش تعداد حملات و خفیف‌تر کردن آنها کمک می‌کند.
پس از مصرف بتاهیستین، چقدر طول می‌کشد تا حالم بهتر شود؟
پس از شروع مصرف بتاهیستین، ممکن است چند هفته طول بکشد تا احساس بهبودی کنید. حتی زمانی که حس می‌کنید بهترید، شاید پزشک از شما بخواهد که مصرف قرص‌ها را برای مدتی ادامه دهید تا از عود علائم جلوگیری کند.
آیا بتاهیستین عوارض جانبی بلند‌مدتی دارد؟
بعید است که بتاهیستین آسیبی به شما برساند، حتی اگر آن را برای مدتی طولانی مصرف کنید. به‌طور کلی، بتاهیستین یک داروی بسیار بی‌خطر است.
آیا داروهای دیگری برای کمک به علائم بیماری منیر وجود دارد؟
پزشک ممکن است یک دوره کوتاه پروکلروپرازین یا یک آنتی‌هیستامین خواب‌آور را برای رفع احساس سرگیجه یا حالت تهوع تجویز کند.
- پروکلروپرازین به تسکین حالت تهوع و استفراغ شدید کمک می‌کند. این دارو می‌تواند باعث خواب‌آلودگی شود.
- اگر تهوع خفیف یا سرگیجه دارید، آنتی‌هیستامین‌های خواب‌آور (آرام‌بخش) مانند سیناریزین و سیکلیزین می‌توانند کمک کنند.
مهم است که این داروها را به هنگام بروز اولین علائم مصرف کنید. شاید لازم باشد چند داروی مختلف را امتحان کنید تا بفهمید چه چیزی برای شما بهتر است.
آیا بتاهیستین با آنتی‌هیستامین متفاوت است؟
بله همین‌طور است. بتاهیستین نوعی دارو به نام آنالوگ هیستامین است. این دارو با افزایش اثر یک ماده طبیعی به نام هیستامین در گوش داخلی عمل می‌کند.
آنتی‌هیستامین‌ها با متوقف کردن فعالیت هیستامین برای تسکین علائم آلرژی، مانند تب یونجه، کهیر، ورم ملتحمه و واکنش به نیش حشرات استفاده می‌شوند.
از آنتی‌هیستامین‌ها می‌توان برای جلوگیری از بیماری مسافرت و به‌عنوان یک درمان کوتاه‌مدت برای مشکل خواب استفاده کرد.
آیا بتاهیستین بر پیشگیری از بارداری تاثیرگذار است؟
بتاهیستین روی هیچ نوع پیشگیری از بارداری از جمله قرص‌های ترکیبی و پیشگیری اضطراری تاثیر نمی‌گذارد.
آیا بعد از مصرف بتاهیستین، می‌توانم رانندگی یا دوچرخه‌سواری کنم؟
بتاهیستین احتمالا بر توانایی شما در رانندگی یا دوچرخه‌سواری تاثیر نمی‌گذارد. بااینحال، اگر سرگیجه دارید یا احساس می‌کنید حمله سرگیجه در حال شروع است، رانندگی یا دوچرخه‌سواری نکنید.
آیا می‌توانم در حین مصرف بتاهیستین الکل مصرف کنم؟
بله، می‌توانید در حین مصرف بتاهیستین الکل مصرف کنید. بااینحال، برخی افراد می‌گویند که علائم بیماری منیر با قطع نوشیدن الکل بهبود می‌یابد.
آیا هنگام مصرف بتاهیستین، باید از غذا یا نوشیدنی خاصی اجتناب کنم؟
هنگام مصرف بتاهیستین می‌توانید به‌طور معمول غذا بخورید و بنوشید. بااینحال، برخی افراد می‌گویند که علائم بیماری منیر با خوردن یک رژیم غذایی کم‌نمک و اجتناب از کافئین (که در شکلات و نوشیدنی‌هایی مانند چای، قهوه، کولا و نوشیدنی‌های انرژی‌زا وجود دارد) بهبود می‌یابد.
