درمان فلج بلز با تمرینات ساده و موثر
فلج بلز یا فلج بل (Bell’s Palsy) وضعیتی است که عضلات و اعصاب صورت فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد، از این رو به این بیماری فلج نیمی از صورت هم می‌گویند. عصب هفتم جمجمه در ایجاد این عارضه نقش مهمی دارد و باعث ضعف نسبی یا کامل نیمی از صورت می‌شود. همچنین این عارضه بر چشایی و ترشح بزاق هم تاثیر گذاشته و باعث خشکی دهان می‌شود. فلج یک طرف صورت ممکن است برای افراد در هر سنی اتفاق بیفتد. در این مطلب نکاتی را برای شناخت و درمان علائم فلج بلز ارائه داده‌ایم که حتما می‌تواند برای شما مفید باشد.
علائم فلج بلز چیست و به چه دلیل اتفاق می‌افتد؟
عوامل مختلفی در ابتلا به فلج بل نقش دارند و پژوهش‌ها در مورد شناسایی علل اصلی این بیماری هنوز در حال انجام است. اغلب متخصصان بر این باورند که ویروس‌هایی مانند تبخال (Herpes)، واریسلا زوستر (Varicella-zoster) و اپشتین بار (Epstein Barr) در ایجاد این بیماری نقش دارند. از میان سایر دلایل ابتلا به این عارضه می‌توان به التهاب و آسیب به اعصاب صورت نیز اشاره کرد. علائم فلج صورت به صورت کلی عبارتند از:
- افتادگی دهان
- کاهش توانایی بستن یک چشم
- مشکل در تغییر حالات صورت
- مشکل در صحبت کردن
- درد در اطراف فک یا پشت گوش
علائم فلج بلز معمولا به صورت ناگهانی نمایان شده و بدون نیاز به درمان خاصی در عرض چند روز بهبود پیدا می‌کند. برای بسیاری از افراد، این بیماری موقتی است و لازم نیست اقدام درمانی خاصی را انجام دهند. با این حال، مهم است که با مشاهده علائم، هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید. درمان به موقع و زودهنگام از آسیب‌های عصبی مرتبط با فلج صورت جلوگیری کرده و شانس فرد را برای بهبودی افزایش می‌دهد.
راهکارهای درمان فلج بل
اکثر افرادی که به فلج صورت دچار می‌شوند، بدون هیچ درمانی بهبود کامل پیدا می‌کنند؛ هرچند ممکن است برخی از افراد به کمک نیاز داشته باشند. داروهای کورتیکواستروئیدی (Corticosteroids medication) می‌توانند علائم فلج بلز را تا حد خوبی کاهش دهند. اما برخی از کارشناسان داروهای ضد ویروسی را پیشنهاد می‌کنند. اگر بیمار به درمان دارویی پاسخ ندهد، ممکن است جراحی پیشنهاد شود. جراحی فقط برای موارد حاد پیشنهاد می‌شود؛ برای حالت‌های خفیف می‌توان با انجام برخی حرکات ورزشی، علائم فلج صورت را برطرف کرد. در ادامه با این حرکات و تمرینات آشنا می‌شوید.
راهنمای انجام تمرینات فلج صورت
اگرچه این تمرینات ساده به نظر می‌رسند، اما ممکن است برای برخی از افراد خسته‌کننده یا طاقت‌فرسا باشد. برای جلوگیری از آسیب دیدن، از فعالیت بیش از حد خودداری کنید و در صورت احساس درد یا ناراحتی دست از کار بکشید. در اینجا چند نکته برای انجام تمرینات درمان فلج بلز ارائه کرده‌ایم:
- روبروی آینه بنشینید.
- تمرین‌ها را به آرامی و با دقت انجام دهید.
- برای جلوگیری از حرکات ناخواسته صورت، می‌توانید به آرامی عضلات خود را با انگشتان حرکت دهید.
دستور‌العمل کلی برای انجام تمرین‌های بهبود علائم فلج بلز به این صورت است:
- هر تمرین را ۵ تا ۱۰ بار تکرار کنید.
- هر حالت را برای ۵ تا ۱۰ ثانیه ثابت نگه دارید؛ سپس استراحت کنید. لازم است قبل از هر تکرار کمی استراحت داشته باشید.
- در صورت لزوم، حرکت را در طرف مقابل صورت تکرار کنید.
- تمرینات صورت را حداقل ۳ تا ۴ بار در روز انجام دهید.
- به‌تدریج تکرارها، مدت زمان تمرین و شدت آن را افزایش دهید تا بهبودی سریع‌تر اتفاق بیفتد.
در ادامه با تمرین‌های خانگی بهبود علائم فلج بلز آشنا می‌شویم.
تمرینات ابرو
تمرینات ابرو، ماهیچه پیشانی را هدف قرار می‌دهد که وظیفه آن بالا بردن ابروها است. این عضله برای بیان احساسات و ارتباط غیرکلامی ضروری است. تقویت عضله پیشانی به بهبود تقارن صورت و کنترل کلی عضلات کمک کرده، ایجاد حالت‌های چهره در مواقع غافلگیری و شوکه شدن را آسان‌تر می‌کند. برای انجام تمرینات ابرو، به این شکل عمل کنید:
- اخم کنید و ابروهای خود را رو به پایین بکشید.
- در حالی که چشمان خود را باز نگه داشته‌اید، به آرامی ابروهای خود را بلند کنید. در صورت لزوم، از انگشتان خود برای کمک استفاده کنید.
- نوک انگشتان خود را محکم به ابروها فشار دهید و به آرامی آنها را به سمت خط موی صورت خود بکشانید.
- به آرامی پشت انگشت اشاره خود را روی پلک قرار داده و سپس ابروی خود را با دست مخالف به سمت بالا بکشید. تمام حرکات را با ملایمت انجام دهید.
تمرینات چشم
تمرینات چشم نیز برای بهبود علائم فلج بلز بسیار موثر هستند. این تمرین‌ها، عضلات اطراف چشم، مانند عضله چشمی مخصوص پلک زدن و بستن چشم (Orbicularis oculi muscle) را هدف قرار می‌دهند. برای انجام تمرینات چشم، به این شکل عمل کنید:
- پلک‌های خود را کمی محکم ببندید تا در گوشه‌های بیرونی چشم خود چین و چروک ایجاد کنید.
- چشمان خود را طوری جمع کنید که انگار می‌خواهید چیزی را در دوردست ببینید.
- بدون حرکت دادن ابرو، چشمان خود را کاملا باز کنید. در صورت لزوم از انگشتان برای نگهداری ابروها در جای خود استفاده کنید.
- چشمان خود را ببندید و از نوک انگشتان خود برای اعمال فشار ملایم به پلک‌های بالا و پایین استفاده کنید.
- با یک چشم به آرامی چشمک بزنید.
- گردن خود را صاف نگه دارید و به آرامی به سمت پایین نگاه کنید.
تمرینات بینی
این تمرینات، عضلات اطراف بینی و لب فوقانی را مانند ماهیچه بینی و ماهیچه بالابرنده لب هدف قرار می‌دهد. ماهیچه بینی برای حرکت دادن پره‌های بینی و تنفس عمیق ضروری است؛ ماهیچه بالابرنده لب نیز برای حرکت دادن لب بالایی مورد نیاز است. تمرینات بینی به منظور کاهش و بهبود علائم فلج بلز، به این شکل انجام می‌شوند:
- نفس عمیق بکشید و بو بکشید.
- بینی خود را جمع کرده و سوراخ‌های بینی را تا حد امکان باز کنید.
- سوراخ‌های بینی خود را باز کنید و از طریق بینی نفس عمیق بکشید.
- در حالی که سوراخ‌های بینی خود را باز نگه داشته‌اید و چین و چروک‌هایی در کناره‌های بینی ایجاد کرده‌اید، از انگشت اشاره خود برای فشار دادن پوست بینی به سمت پایین استفاده کنید.
تمرینات زبان
این تمرینات به افزایش قدرت و انعطاف ماهیچه زبان کمک کرده و کنترل آن را آسان‌تر می‌کند. برای انجام تمرینات زبان باید به این شکل عمل کنید:
- زبان خود را محکم به سقف دهان فشار دهید.
- نوک زبان را پشت دندان‌های جلویی بالا قرار داده و زبان را به عقب، به سمت دندان‌های آسیاب بلغزانید.
- زبان خود را تا جایی که ممکن است بیرون بیاورید و سپس نوک آن را به سمت بینی خم کنید.
تمرینات دهان
این تمرینات با بهبود عضلات لب، گونه و فک، علائم فلج بلز را کاهش داده و روند بهبود را سریع‌تر می‌کنند. برای انجام تمرینات دهان باید به این شکل عمل کنید:
- به آرامی لب‌های خود را جمع کنید و به جلو فشار دهید.
- گوشه‌های دهان خود را به آرامی به سمت پایین بکشید. در صورت لزوم می‌توانید از انگشتان اشاره خود برای پایین کشیدن گوشه‌های دهان استفاده کنید.
- گونه‌های خود را تا حد امکان باد کنید.
- گونه‌های خود را خالی کرده و محکم به دندان‌ها فشار دهید.
- چانه خود را به سمت عقب کشیده و هم‌زمان گوشه‌های دهان را نیز به سمت عقب حرکت دهید.
- فک خود را به آرامی به یک طرف بیرون بیاورید و در عین حال دندان‌های خود را کنار هم نگه دارید.
- لبخند بزرگی روی صورت خود ایجاد کنید؛ به نحوی که دندان‌های شما به صورت کامل دیده شوند.
تمرینات چانه و گردن
این تمرینات عمدتا عضله پلاتیسما (Platysma muscle) را هدف قرار می‌دهند که نقش مهمی در حرکات دهان، فک و گردن دارد. برای انجام تمرینات چانه و گردن باید به این شکل عمل کنید:
- چانه خود را به سمت گردن جمع کنید.
- عضلات چانه و گردن خود را سفت کنید.
- چانه خود را به سمت بیرون بکشید.
- سر خود را کمی به عقب و به پهلو خم کنید.
- سر خود را به عقب خم کنید، گوشه‌های دهان خود را به سمت پایین بکشید و هم‌زمان فک پایین خود را به سمت بالا و پایین حرکت دهید.
مزایای تمرین خانگی برای بهبود علائم فلج بلز
تمرینات صورت برای درمان خانگی فلج بل می‌تواند به فعال شدن ماهیچه‌ها، تقویت گردش خون، تحریک و بازسازی عصبی کمک کند. این تمرین‌ها برای کاهش التهاب، جلوگیری از آسیب عصبی بیشتر و بهبود عملکرد کلی اعصاب صورت نیز مفید هستند. بهبود علائم با انجام این تمرین‌ها، تاثیر مثبتی بر ارتباطات، تعاملات اجتماعی و عزت نفس فرد خواهد داشت. سایر مزایای تمرین‌های صورت عبارتند از:
- حفظ تون عضلانی (Muscle tone) یا توموس عضلانی که به معنای انقباض خفیف و پیوسته ماهیچه است و باعث حفظ وضعیت ظاهری بدن می‌شود.
- کاهش سفتی عضلات
- بهبود تحرک
- جلوگیری از انقباضات شدید صورت
- افزایش انعطاف‌پذیری
- بهبود کنترل عضلات
- بهبود آرمیدگی عضلانی (Relaxation response)
- افزایش تحرک
- بهبود هماهنگی عضلات
دوره بهبودی فلج بل ممکن است تا ۹ ماه طول بکشد. نتایج به عواملی مانند شدت بیماری و پاسخ بدن فرد نسبت به درمان بستگی دارد. انجام تمرین‌های صورت به طور منظم به بهبود علائم فلج بلز کمک می‌کند؛ اما قبل از شروع هر برنامه ورزشی با پزشک متخصص مشورت داشته باشید.
جمع‌بندی
فلج بلز باعث ضعف ناگهانی یا فلج موقت عضلات یک طرف صورت می‌شود. علائم این عارضه شامل اشکال در حالات چهره، افتادگی پلک و افتادگی دهان است. اگرچه فلج بلز معمولا طی چند ماه خود به خود درمان می‌شود؛ اما ورزش‌های روزانه صورت به بهبود تقارن، تحرک و عملکرد عضلات کمک می‌کنند. این تمرین‌ها همچنین ممکن است به افزایش اعتماد به نفس و بهبود کیفیت زندگی فرد کمک کنند.
به یاد داشته باشید که مراجعه به پزشک مهم‌ترین کاری است که برای درمان بیماری‌های مربوط به اعصاب باید انجام دهید. انجام تمرین‌های صورت برای بهبود علائم فلج بلز، بدون مشورت با پزشک می‌تواند دردسرساز باشد. اگر مراجعه حضوری به مطب پزشک برای شما دشوار است، می‌توانید از طریق اسنپ دکتر از پزشکان متخصص مشاوره آنلاین دریافت کنید.
