چطور خجالتی نباشیم؟

چرا در محیط‌های اجتماعی و زمانی که نیاز است تا از حق خود دفاع کنیم یا از فرصت‌های پیش رویمان استفاده کنیم، خجالت زده می‌شویم؟ چه چیزی مانع جسارت ما می‌شود؟ آیا کنار زدن خجالت نوعی مهارت اجتماعی است؟ در این مطلب از وبلاگ اسنپ‌دکتر به این سوالات پاسخ می‌دهیم.

علت خجالت و شرمزدگی چیست؟

چند ویژگی شخصیتی در بروز خجالت نقش دارد: خودآگاهی، فکر منفی درباره­‌ خود، عزت نفس پایین و ترس از قضاوت و طرد شدن. افراد خجالتی اغلب درگیر مقایسه­‌های اجتماعی غیرواقعی می­‌شوند و در برابر افراد اجتماعی و پرجنب و جوش به حال خود غبطه می­‌خورند. افراد خجالتی با این باور که دیگران همواره او را مورد قضاوت قرار می­‌دهند، فرصت­‌های جدید اجتماعی را رها می­‌کنندو این مساله، مانع تقویت مهارت‌­های اجتماعی آن‌ها می‌شود.

آیا خجالتی بودن و شرمزدگی ذاتی است؟

خودآگاهی بیش از حد، ارزیابی منفی خود و فکر منفی راجع به خود از ویژگی‌­های خجالتی بودن است. همه‌­ی این ویژگی‌­ها به تعریف فرد از خود برمی‌گردد. از آن­جایی که تعریف ما از خود از ۱۸ ماهگی شکل می­‌گیرد، شاید بگویید نمی‌­توان از بدو تولد خجالتی بود. حدود بیست درصد از نوزادان خلق و خوی واکنش‌­پذیر دارند اما به این معنی نیست که بعدا خجالتی خواهند شد یا نمی­‌توانند رفتار خود را تغییر دهند.

علت خجالتی بودن بچه‌­ها چیست؟

عوامل محیطی و زیستی روی خجالت تاثیر می­‌گذارد. طبیعت نوزادان متفاوت است و احتمال این­که بچه­‌های حساس، خجالتی شوند نیز بیشتر است. با این وجود، حمایت و دقت والدین در تربیت فرزند می­‌تواند مانع بروز خجالت یا اضطراب اجتماعی شود.

علت خجالتی بودن نوجوانان چیست؟

ممکن است خجالت در نوجوانی تشدید شود؛ چون نوجوانان باید وضعیت­‌های جدید اعم از مدرسه، دوستی و بلوغ را پشت سر بگذارند. ممکن است فرد از بی‌آبرو شدن، طرد شدن یا رسوا شدن بترسد. والدین می­‌توانند نوجوانان را تشویق کنند تا درصورت نادرست بودن این ترس‌­ها، راهی برای غلبه بر آن پیدا کنند و بعد در تقویت این رفتار و مهارت‌­ها نیز کمکشان کنند.

فرق بین خجالتی بودن و درون­گرایی چیست؟

خجالتی بودن با درون­گرایی فرق دارد. افراد درون­گرا از این­‌که تنها وقت بگذرانند، انرژی می­‌گیرند. در مقابل، افراد خجالتی اغلب مایل هستند با دیگران ارتباط برقرار کنند اما نمی­‌دانند چطور این کار را انجام دهند و یا نمی­‌توانند اضطراب و ترس ناشی از قضاوت منفی را که با تعامل همراه است تحمل کنند. تامل در خود برای نظارت بر رفتار و ویژگی­‌هایی که در نظرشان ضعف محسوب می‌­شود، باعث می‌­شود نتوانند با دیگران ارتباط برقرار کنند.

تعریف هر فرهنگ از خجالت و شرمزدگی چیست؟

ارزش‌­های فرهنگی که کودکان از والدین و جامعه به دست می­‌آورند روی گرایش اجتماعی آن‌ها تاثیر می­‌گذارد. تقریبا ۴۰ تا ۵۰ درصد از بزرگسالان آمریکا خود را خجالتی می­‌دانند، درحالی­‌که ۳۰ درصد از افراد اسرائیلی و ۶۰ درصد از ژاپنی­‌ها نیز همین حرف را می­‌زنند. احتمالا نحوه‌­ی تحسین و انتقاد کردن در هر فرهنگ باعث چنین تفاوت­‌های فرهنگی می­‌شود.

آیا می‌­توانم بر خجالت غلبه کنم؟

خجالت خودبه‌­خود از بین نمی‌­رود. افراد خجالتی زمانی موفق می­‌شوند که خجالت خود را به رسمیت بشناسند و بعد بر اساس این آگاهی، دست به اقدام بزنند. آن­‌وقت متوجه می‌­شوند که پیدا کردن موضوع برای گپ و گفت کوتاه همیشه آسان نیست؛ برای همین از قبل برای مکالمه برنامه می­‌چینند، سوال‌ها و داستان­‌هایشان را تمرین می­‌کنند و زودتر در محل حاضر می­‌شوند تا به محیط جدید عادت کنند.

چگونه بر خجالت و شرمزدگی غلبه کنیم؟

افراد خجالتی بدون این­که تعریفشان از خود را تغییر دهند، به راحتی می­‌توانند چالش­‌های اجتماعی را پشت سر بگذارند. محققان می­‌گویند بهتر است فرد، خجالتی بودن خود را به رسمیت بشناسد و سعی کند خود را از چنگال خودآگاهی برهاند.

روش­‌های مختلفی برای بالا بردن اعتماد به نفس اجتماعی وجود دارد. افراد خجالتی می­‌توانند به جای دوری از رویدادهای اجتماعی، زودتر از موعد برای آن برنامه‌­ریزی کرده و روی مهارت­‌های اجتماعی خود کار کنند. خجالیتی‌ها می‌­توانند قبل از شرکت در رویداد اجتماعی، چند سوال و موضوع برای صحبت طراحی کنند و تحمل خود را بالا ببرند. به­‌علاوه، این افراد می‌­توانند ذهنیت خود را تغییر دهند و به­‌جای این­که گمان کنند واکنش طرف مقابلشان حتما منفی است، انتظار نتیجه­‌ی مثبت داشته باشند.

همچنین در صورتی که شما یک فرد خجالتی باشید، آماده شدن برای موقعیت اجتماعی باعث می‌­شود به جای تمرکز روی اتفاقات منفی احتمالی، به اتفاقات مثبت فکر کنید. سوالاتی که می­‌خواهید از دیگران بپرسید و داستان­‌هایی را که دوست دارید به اشتراک بگذارید، از پیش آماده کنید. به موضوعاتی که شاید بین شما مشترک است فکر کنید. کنجکاوی در مورد دیگران و کم­تر انتقاد کردن از خود هم مفید است.

چطور می­‌توانم به فرزندم کمک کنم تا اجتماعی‌­تر شود؟

والدین می­‌توانند بدون این­که به کودک فشار بیاورند تا شخصیتش را عوض کند، مهارت دوست­یابی را در او تقویت کنند. مثلا می­‌توانند از علایق کودک استقبال کرده و او را به انجام آن تشویق کنند؛ زیرا هنگام انجام فعالیت‌­های مشترک، می­‌توان دوستان جدید پیدا کرد. همچنین والدین می­‌توانند مهارت‌های ساده­‌ی اجتماعی را نظیر برقراری تماس چشمی، لبخند زدن، واضح صحبت کردن و پرسیدن سوال­‌هایی که با «چه» و «چطور» شروع می‌شود، به کودک یاد دهند.

سخن پایانی

خجالت کشیدن و احساس شرم ممکن است بی‌اهمیت جلوه کند اما برای افرادی که با این معضل دست‌وپنجه نرم می‌کنند، داستان چیز دیگری است. با این حال می‌توان با کمک گرفتن از پزشکان و روان‌شناسان با تجربه، بر این مشکل غلبه کرد.