کیست بارتولن؛ علل بروز، خطرات و راه‌های درمان!
در ناحیه اندام تناسلی خانم‌ها احتمال بروز طیف وسیعی از بیماری‌ها مانند سرطان رحم، تخمدان و عفونت‌های مختلف وجود دارد. برخی از این بیماری‌ها مانند سرطان تخمدان خطرناک و شایع‌تر هستند. یکی از بیماری‌های ناحیه واژن شکل‌گیری کیست بارتولن (Bartholin’s cyst) است که خوشبختانه به اندازه دیگر بیماری‌ها خطرناک و کشنده نیست، اما موجب احساس درد و ناراحتی‌های شدید می‌شود.
در این مطلب از وبلاگ اسنپ‌دکتر پس از معرفی کیست بارتولن، علل بروز و راه‌های درمان آن را معرفی خواهیم کرد. تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
غدد بارتولن
دو غده با نام غدد بارتولن در دو طرف لبه‌های واژن خانم‌ها قرار دارد. این غدد وظیفه ترشح مایعی را بر عهده دارند که موجب مرطوب شدن واژن به ویژه در زمان رابطه جنسی می‌شود.
مایعی که توسط غده بارتولن ساخته می‌شود از طریق مجاری خاصی به واژن تخلیه می‌شود که کانال بارتولن نام دارد. این غدد در زیر پوست قرار گرفته و اندازه کوچکی تقریبا برابر با یک عدس دارند.
کیست بارتولن چیست؟
زمانی که دهانه غدد بارتولن مسدود شوند، مایع تشکیل شده داخل غده مانده و زمینه ایجاد کیست بارتولن فراهم می‌شود. این کیست در ابتدا کوچک است و حتی ممکن است دردناک نباشد، اما در صورت عدم درمان پیشرفت می‌کند و در این صورت مشکل‌ساز خواهد شد.
اگر مایع درون غدد بارتولن عفونی شوند موجب التهاب شده و با آن آبسه بارتولن می‌گویند. در برخی موارد کیست بارتولن موجب احساس درد شدید خواهد شد.
علل بروز کیست بارتولن چیست؟
علت اصلی بروز کیست بارتولن به طور دقیق شناخته نشده است، اما متخصصان موارد زیر را علل تشکیل این کیست‌ها می‌دانند:
- ترشحاتی با غلظت زیاد
- رشد اضافی یا آسیب پوست در ناحیه واژن
- عفونت‌های مقاربتی مانند سوزاک و کلامیدیا
- وجود باکتری اشرشیا کلی (Escherichia coli)
- ایجاد عفونت در مجاری تناسلی از طریق باکتری استرپتوکوک پنومونیه (Streptococcus pneumonia)
علائم کیست بارتولن
این بیماری علائم چندانی نداشته و در صورتی که کیست‌ها کوچک باشند حتی ممکن است فرد دردی را احساس نکند. اما در صورتی که کیست‌ها رشد کنند یا عفونی شوند، دردناک خواهند بود. تشکیل کیست بارتولن دارای علائم زیر است:
- وجود توده‌ای دردناک در دهانه واژن
- درد هنگام رابطه جنسی
- احساس درد و ناراحتی هنگام راه رفتن یا نشستن
- قرمزی دهانه واژن
- تب و لرز
چه کسانی مستعد ابتلا به کیست بارتولن هستند؟
احتمال ایجاد کیست بارتولن در سنین ۲۰ تا ۳۰ سالگی بیشتر است و بر اساس آمار، معمولا با افزایش سن احتمال ابتلا به این کیست‌ها کاهش می‌یابد.
همچنین با توجه به اینکه غدد بارتولن پیش از بلوغ جنسی، غیرفعال هستند، احتمال ایجاد این کیست در کودکان بسیار ضعیف است. برخی موارد زیر احتمال شکل‌گیری کیست بارتولن را افزایش می‌دهد:
- خانم‌هایی که فعالیت جنسی زیادی دارند.
- دختران و زنانی که تاکنون باردار نشده‌اند.
- خانم‌هایی که سابقه ابتلا به کیست بارتولن را دارند.
- افرادی که دچار صدمات جسمی در ناحیه آلت تناسلی شده‌اند.
- خانم‌هایی که تحت عمل جراحی واژن قرار گرفته‌اند.
کیست بارتولن چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص دقیق کیست بارتولن تنها توسط پزشک امکان‌پذیر است. پزشک از طریق بررسی سوابق پزشکی بیمار و روش‌های زیر می‌تواند به وجود این نوع کیست پی ببرد:
- معاینه لگنی بیمار
- نمونه‌برداری از ترشحات واژن و بررسی احتمال عفونت در آزمایشگاه
- بررسی احتمال سرطان واژن در خانم‌های بالای ۴۰ سال از طریق تست بیوپسی
درمان کیست بارتولن
پزشکان برای درمان کیست‌های بارتولن از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند که به شرایط بیمار و میزان پیشرفت بیماری بستگی دارد. در ادامه این روش‌های درمانی را معرفی خواهیم کرد.
حمام سیتز
اولین و ساده‌ترین روش درمانی کیست بارتولن استفاده از حمام سیتز (Bath Sits) است. در این روش از بیمار خواسته می‌شود تا به مدت یک هفته، هر روز در یک وان آب گرم بنشیند. این کار موجب بهبود وضعیت بیمار می‌شود و در برخی موارد تخلیه خود به خودی کیست را به دنبال خواهد داشت.
مصرف آنتی بیوتیک
اگر نتیجه آزمایش‌های اولیه نشانگر آبسه بارتولن باشد، یعنی کیست آلوده به عفونت‌های مختلف است. در این صورت با تجویز آنتی بیوتیک می‌توان عفونت‌های باکتریایی را از بین برد. مصرف این آنتی بیوتیک‌ها به صورت خوراکی یا پماد موضعی است.
قرار دادن کاتتر به همراه بالن (Balloon Catheter Insertion)
در این روش از طریق بی حسی موضعی کاتتر را وارد کیست می‌کنند و دستگاه بالونی شکل را در داخل حفره قرار می‌دهند. این دستگاه به مدت چهار هفته در آنجا خواهد ماند. پس از این مدت کاتتر را خارج و بالن را تخلیه می‌کنند. با این روش محتویات داخل کیست تخلیه و بیماری درمان خواهد شد.
کیسه‌سازی یا مارپیوالیزاسیون (Marsupialization)
در این روش ابتدا کیست را برش داده و مایع درون آن را تخلیه می‌کنند. سپس لبه‌های آن را به صورتی بخیه می‌زنند که یک حالت کیسه مانند تشکیل شود. این روش موجب تخلیه بهتر مایعات خواهد شد. کیسه‌سازی یکی از روش‌های قدیمی درمان کیست بارتولن است که از طریق بی‌هوشی یا بی‌حسی موضعی بیمار انجام می‌شود.
لیزر دی اکسید کربن (Carbon Dioxide Laser)
این روش برای تخلیه کیست انجام می‌شود و در آن با استفاده از لیزر دی اکسید کربن روی کیست برشی ایجاد و مایع درون آن را تخلیه می‌کنند. در انتها نیز از طریق همین لیزر محل برش خورده را بخیه می‌زنند.
جراحی برداشتن غده
در صورتی که بیمار به صورت مکرر دچار کیست بارتولن شود و انواع روش‌های درمان پاسخگو نباشد، تنها راه ممکن برداشتن غده بارتولن خواهد بود. در این روش با انجام جراحی غده را خارج می‌کنند.
پیشگیری از ابتلا به کیست بارتولن
احتمالا تا اینجا این سوال برای شما پیش آمده است که چگونه می‌توان از ابتلا به کیست بارتولن پیشگیری کرد؟ انجام برخی مراقبت‌های لازم احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش می‌دهد.
- از برقراری رابطه‌های جنسی متعدد اجتناب کنید، زیرا امکان ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهد.
- برای پیشگیری از ابتلا به عفونت‌ها در طول رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید.
- رعایت بهداشت فردی دستگاه تناسلی موجب جلوگیری از ایجاد کیست بارتولن می‌شود.
- انجام معاینات مرتبط با دستگاه تناسلی توسط پزشک متخصص و به تعداد دوبار در سال ضروری است.
سوالات متداول درباره کیست بارتولن
بعد از انجام عمل جراحی کیست بارتولن چه مراقبت‌هایی لازم است؟
پس از عمل جراحی رعایت بهداشت فردی و مراجعه به پزشک به منظور معاینه مجدد ضروری خواهد بود. چهار هفته پس از انجام عمل از برقراری رابطه جنسی خودداری کنید و از به‌کار بردن مواد شوینده بودار در هنگام استحمام اجتناب کنید.
در صورت عدم درمان کیست بارتولن چه اتفاقی می‌افتد؟
در صورت تشخیص و درمان به موقع، کیست بارتولن خطرناک نخواهد بود. اما عدم درمان موجب عفونی شدن کیست و ابتلا به آبسه بارتولن می‌شود که در این صورت خطرآفرین خواهد بود و حتی ممکن است عفونت به دیگر بخش‌های واژن سرایت کند.
آیا ترکیدن کیست بارتولن خطرناک است؟
در صورتی که کیست عفونی نباشد، ترکیدن آن خطری نخواهد داشت اما باید مراقبت‌های بهداشتی لازم مانند شست‌وشوی واژن صورت بگیرد که در این زمینه از پزشک راهنمایی بگیرد. بر طبق نظر متخصصان ترکیدن کیست مانع از عفونی شدن آن خواهد شد، به همین دلیل در مراحل اولیه درمان، نشستن داخل وان آب گرم توصیه می‌شود.
آیا سابقه ابتلا به کیست بارتولن احتمال بارداری را کاهش می‌دهد؟
خیر؛ این بیماری ارتباطی با توانایی باروری خانم‌ها نداشته و موجب نازایی نخواهد شد.
سخن پایانی
در این مقاله به معرفی کیست بارتولن پرداختیم، علل و علائم آن را بررسی کردیم و به راه‌های درمان اشاره نمودیم. شما می‌توانید برای دریافت مشاوره آنلاین و تلفنی با پزشک و یا روان‌شناس، از سرویس پزشک و مشاور اسنپ دکتر استفاده کنید. همچنین برای خرید دارو سرویس داروخانه اسنپ در اختیار شما قرار گرفته است.
