معرفی دارو: آنتی‌هیستامین

آنتی‌هیستامین دکونژستانت از داروهای پرمصرف برای رفع حساسیت و التهابات است که توسط پزشک برای رفع آلرژی یا آبریزش بینی در سرماخوردگی برای بیمار تجویز می‌شود. هرچند این دارو بدون نسخه در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد اما بهتر است به دلیل مشابهت علائم بیماری سرماخوردگی با کووید 19 از مصرف خودسرانه داروها خودداری کنید. در این مطلب از وبلاگ اسنپ‌دکتر به معرفی این دارو، موارد مصرف، عوارض جانبی و تداخلات دارویی پرداخته‌ایم.

هستامین چیست؟

هیستامین به عنوان یکی از مهم‌ترین واسطه‌های شیمیایی که توسط سلول‌های بدن آزاد می‌شود، عملکردهای مختلف و متعددی دارد. هیستامین در زمان بروز حساسیت‌ها و التهاباتی که در زمان سرماخوردگی و آنفولانزا رخ می‌دهند، آزاد می‌شود. همچنین در معده و با تحریک گیرنده‌های نوع دو هیستامین موجب تحریک ترشح اسید در معده می‌شود. داروهای متعددی به عنوان مسدودکننده‌ این گیرنده وجود دارد.

آنتی‌هیستامین دکونژستانت یکی از مهم‌ترین این داروهاست که مصرف عمده‌ای دارد. هیستامین که به شکل طبیعی در بدن تولید می‌شود، به عنوان ماده‌ای که در سلول‌های آلرژیک نگهداری می‌شود، شناخته شده است. دریافت‌کننده‌های هیستامین در سلول‌های مختلفی از بدن وجود دارند. آزاد شدن هیستامین موجب بروز عطسه، خارش، سوزش چشم، کهیر و مواردی از این دست می‌شود.

موارد استفاده آنتی‌هیستامین دکونژستانت

از آنتی‌هیستامین به عنوان دارویی برای مسدود کردن گیرنده‌ نوع یک استفاده می‌شود. در زمان بروز حساسیت و التهاباتی که ناشی از بیماری‌ها و نفوذ گرد و خاک و ریزگردها به دستگاه‌ تنفسی است، پزشک برای رفع علائم آلرژیک بیمار داروی آنتی‌هیستامین دکونژستانت را تجویز می‌کند.

این دارو به عنوان دارویی برای بهبود موقت احتقان بینی و سینوس‌ها، رفع عطسه و آبریزش بینی که ناشی از سرماخوردگی و رینیت آلرژیک است مورد استفاده قرار می‌گیرد. کلرفنیرامین و برم فنیرامین موجود در آنتی‌هیستامین دکونژستانت با اثرگذاری روی گیرنده‌های (H1)، موجب مهار شدن اثرات هیستامین می‌شود. همچنین اثرات ضد موسکارینی این دارو نیز باعث خشک شدن مخاط بینی می‌شود. فنیل افرین و پسودوافدرین موجود در آن نیز با تنگ کردن عروق به رفع احتقان کمک می‌کند.

عوارض جانبی آنتی‌هیستامین دکونژستانت

آنتی هیستامین دکونژستانت در برخی موارد ممکن است منجر به بلوک شدن گیرنده‌ی استیل کولین روی غشاء سلول هدف یا سلول پس سیناپسی شود. این اتفاق منجر به بروز خشکی دهان، خواب آلودگی، یبوست و سردرد خواهد شد. همچنین در برخی موارد احتمال احتباس ادرار نیز وجود خواهد داشت. این دارو به دلیل عوارض جانبی که دارد، توصیه می‌شود که آن را در هنگام انجام کارهای روزمره که نیاز به هوشیاری دارند استفاده نکنید. عوارض شایع‌تر آنتی هیستامین دکونژستانت شامل غلیظ شدن ترشحات نایژه، بروز سرفه‌ی خشک و تاری دید است. همچنین احتمال دارد که فرد با سرگیجه و اغتشاش شعور نیز مواجه شود.

در چه شرایط باید در مصرف آنتی‌هیستامین احتیاط کرد؟

مصرف آنتی‌هیستامین ممکن است باعث سرگیجه و خواب آلودگی شود. در شرایطی که فرد نیاز به هوشیاری کامل برای کار با ماشین آلات صنعتی، رانندگی و یا انجام مطالعات متمرکز دارند، لازم است از مصرف آن خودداری کند. محصولات مایع آنتی‌هیستامین دکونژستانت و قرص‌های جویدنی آن ممکن است حاوی آسپارتام یا قند باشند. همچنین برخی از آن‌ها احتمالاً حاوی الکل خواهند بود. در صورت ابتلا به دیابت، بیماری‌های کبدی، فنیل کتونوری و دیگر بیماری‌هایی که نیاز به محدود کردن این مواد دارید، لازم است در مصرف آنتی‌هیستامین احتیاط کنید.

پیش از دریافت نسخه و استفاده از آنتی‌هیستامین لازم است تمام داروها اعم از داروهای پزشکی، گیاهی و مکمل‌های دارویی که مصرف می‌کنید را با پزشک خود مطرح کنید. کودکان ممکن است بیشتر از دیگران در معرض عوارض جانبی آن قرار بگیرند. سالمندانی که مبتلا به بیماری‌های خاص هستند نیز بیشتر شاهد عوارض آن خواهند بود. این دارو در دوران بارداری لازم است تنها در صورت نیاز و تجویز پزشک مورد استفاده قرار بگیرد. آنتی‌هیستامین دکونژستانت ممکن است به شیر مادر نیز منتقل شود. اما تأثیر آن بر نوزاد مشخص نیست. بنابراین لازم است پیش از مصرف در دوران شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.

تداخلات دارویی آنتی‌هیستامین دکونژستان

مصرف آنتی‌هیستامین دکونژستانت با داروهای مقلد سمپاتیک، داروهای بیهوشی نظیر هالوتان و دیگر داروهای مشابه ممکن است باعث فیبریلاسیون بطنی شود. همچنین این احتمال وجود دارد که شاهد تداخل با گلیکوزیدهای قلبی باشیم که در نهایت منجر به بروز ضربان نامنظم قلب خواهد شد. مسدودکننده‌های گیرنده‌های بتای موجود در این دارو می‌تواند فشار خون را افزایش دهد.

مصرف همزمان آنتی‌هیستامین دکونژستانت با داروهای ضد افسردگی نیز منجر به بروز آریتمی قلبی خواهد شد. مصرف این دارو در بزرگسالانی که رزرپین (داروی کاهنده فشار خون) مصرف می‌کنند منجر به کاهش اثرات آنتی‌هیستامین خواهد شد. همچنین، آنتی‌هیستامین با داروی مونوآمین اکسیداز (نوعی داروی ضد افسردگی) گزارش شده است. این تداخل ناشی از افزایش اثر فنیل پروپانولامین است که منجر به طولانی شدن و تشدید تحریکات قلبی می‌شود. مصرف آنتی‌هیستامین‌ها همزمان با داروهای مهارکننده‌ متابولیسم کبدی، منجر به افزایش غلظت آن‌ها خواهد شد.

علائم اورودز

مصرف بیش از اندازه‌ آنتی‌هیستامین دکونژستانت منجر به بروز مسمومیت می‌شود و می‌تواند خطرات متعددی را در بر داشته باشد. اوردوز با آنتی‌هیستامین دکونژستانت شامل علائم مختلفی است. افزایش خواب آلودگی، تاری دید، حالت تهوع، استفراغ، افزایش ضربان قلب، گیجی، از دست رفتن تعادل از جمله علائم اولیه‌ اوردوز با آنتی‌هیستامین است. عوارض جدی‌تر آن در مصرف دوزهای بالاتر شامل تشنج و کماست. علاوه بر این، گزارش‌های متعددی ناشی از مسمومیت و مرگ بر اثر مصرف آنتی‌هیستامین‌ها در دست است. مرگ بر اثر مصرف این دارو در زمان بروز عوارض شدیدتر شامل مشکلات تنفسی، ایست قلبی و تشنج است.

فراموش کردن مصرف دارو

آنتی‌هیستامین را لازم است به اندازه‌ دوز توصیه شده و در ساعات مشخص مصرف کنید. در صورت فراموش کردن مصرف دارو، به محض یادآوری آن را استفاده کنید. در صورتی که نزدیک به ساعت مصرف دوز بعدی هستید، از مصرف دوز فراموش شده اجتناب کنید. همچنین از دو برابر کردن دوز بعدی مصرف نیز خودداری کنید. استفاده‌ بیش از حد ممکن است باعث بروز وابستگی دارویی شود.

نحوه‌ نگهداری دارو

بهترین مکان نگهداری آنتی‌هیستامین دکونژستانت، در جای خشک و خنک و دور از نور مستقیم آفتاب است. این دارو را دور از دسترس کودکان نگهداری کنید. از قرار دادن قرص‌ها در معرض فضای خارج از جعبه خودداری کنید. دمای مناسب برای نگهداری آنتی‌هیستامین دکونژستانت، دمای 15 تا 25 درجه‌ی سانتی‌گراد است. از حرارت دادن و ترکیب آن با دیگر داروها اجتناب کنید.