هرآن‌چیز که باید درمورد اختلال ترومای پس از حادثه بدانید

در زندگی روزمره، هر کسی ممكن است با حوادث طاقت فرسا، ترسناک و خارج از كنترل روبرو شود؛ مثل حادثه ریزش ساختمان متروپول یا حوادثی دیگر مانند ریزش ساختمان پلاسکو، زلزله کرمانشاه و … که ما به تازگی در کشور خود با آن روبه‌رو شدیم وجود دارد و حتی در زندگی شخصی خود ممكن است آن را تجربه کنیم؛ مثل حادثه رانندگی، قرباني يك تجاوز شدن يا شاهد يك حادثه دردناک بودن. 

پليس‌ها، آتش‌نشان‌ها، كاركنان آمبولانس‌ها با احتمال بیشتری با چنين حوادثی روبرو می‌شوند. آن‌ها اغلب مجبورند با حوادث ترسناك مقابله كنند. سربازان ممكن است هدف تير يا انفجار قرار گيرند يا شاهد كشته و مجروح شدن دوستانشان باشند. اغلب مردم، بعد از مدتی بدون هيچ كمكي با آن كنار مي‌آيند؛ اگرچه در بعضی افراد تجربيات تلخ ایجاد می‌شود كه ممكن است براي ماه‌ها يا سال‌ها طول بكشد.

روان‌شناس‌ها به اين نوع واكنش «اختلال استرسي پس از حادثه» يا اختصارا (PTSD) می‌گویند که در این مطلب از وبلاگ اسنپ‌دکتر می‌‍خوانید.

علائم اختلال استرس پس از سانحه

علائم اختلال استرس پس از سانحه ممکن است در عرض یک ماه پس از یک رویداد آسیب زا شروع شود، اما گاهی اوقات هم تا سال‌ها پس از رویداد ظاهر نمی‌شود. این علائم باعث ایجاد مشکلات قابل توجهی در موقعیت‌های اجتماعی یا حتی سلامتی جسمی ما شود. آنها همچنین می‌توانند در توانایی شما برای انجام کارهای عادی روزانه تداخل ایجاد کنند.

علائم PTSD به طور کلی به چهار نوع تقسیم می‌شوند:

• تکرار مداوم خاطرات
•  اجتناب از تحرک
• تغییرات منفی در تفکر و خلق و خو
•  تغییر در واکنش‌های فیزیکی و احساسی
• نفس تنگی
• تپش قلب
• اضطراب شدید 
• علائم ممکن است در طول زمان متفاوت باشد یا از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.

علائم حافظه‌ مزاحم که ممکن است اذیت‌کننده باشد شامل موارد زیر است:

• خاطرات ناراحت کننده مکرر و ناخواسته از رویداد آسیب‌زا
• احیای رویداد آسیب‌زا به گونه‌ای که گویی دوباره اتفاق می‌افتد (فلش بک)
• کابوس در مورد رویداد آسیب‌زا
• پریشانی شدید عاطفی یا واکنش‌های فیزیکی به چیزی که شما را به یاد رویداد آسیب‌زا می‌اندازد

علائم تغییرات منفی در تفکر و خلق ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• ناامیدی نسبت به آینده
• مشکلات حافظه، از جمله به یاد نیاوردن جنبه‌های مهم رویداد آسیب زا
• مشکل در حفظ روابط نزدیک
• احساس جدایی از خانواده و دوستان
• عدم علاقه به فعالیت‌هایی که زمانی از آن لذت می بردید
• احساس بی حسی عاطفی

برای کودکان 6 ساله و کمتر، علائم و نشانه‌ها ممکن است شامل مورد زیر باشد:

• نمایش مجدد رویداد آسیب زا یا جنبه هایی از رویداد آسیب زا از طریق بازی.

علائم PTSD می‌تواند در طول زمان از نظر شدت متفاوت باشد.

هنگامی که به طور کلی استرس دارید، یا زمانی که با یادآوری آنچه که از سر گذرانده اید مواجه می‌شوید، ممکن است علائم PTSD بیشتری را تجربه کنید. به عنوان مثال، ممکن است صدای یک ماشین را بشنوید و تجارب جنگی دوباره برای‌تان زنده شود یا ممکن است گزارشی در مورد اخبار مربوط به تجاوز جنسی ببینید و خاطرات تجاوز خود را با خود مرور کنید.

تشخیص PTSD یا اختلال استرس پس از سانحه

PTSD تا حداقل 1 ماه از وقوع حادثه آسیب زا تشخیص داده نمی‌شود. اگر علائم PTSD وجود داشته باشد، پزشک ارزیابی را با در دست داشتن یک سابقه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی آغاز می‌کند. اگرچه هیچ آزمایش آزمایشگاهی به منظور تشخیص PTSD وجود ندارد اما این احتمال وجود دارد که پزشک از آزمایشات مختلف جهت رد بیماری جسمی به عنوان علت علائم استفاده کند.

PTSD به چه میزان رایج است؟

حدود 3.6٪ بزرگسالان و در حدود 5.2 میلیون نفر در طی یک سال مبتلا به PTSD می‌شوند و تحقیقات نشان می‌دهد 7.8 میلیون بزرگسال در مرحله‌ای از زندگی خود به PTSD مبتلا می‌شوند.

PTSD می‌تواند در هر سنی از جمله کودکی ایجاد شود. زنان بیشتر از مردان به PTSD مبتلا می‎شوند. این آمار ممکن است به این دلیل باشد که زنان بیشتر قربانی خشونت خانگی، آزار و تجاوز می‌گردند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر افکار و احساسات آزاردهنده‌ای در مورد یک رویداد آسیب‌زا برای شما بیش از یک ماه ادامه دارد، اگر شدید هستند یا اگر احساس می‌کنید در کنترل زندگی خود شدیدا مشکل دارید، با پزشک یا متخصص سلامت روان صحبت کنید. دریافت درمان در اسرع وقت می تواند به جلوگیری از بدتر شدن علائم PTSD کمک کند.

عوامل خطر

افراد در هر سنی ممکن است دچار اختلال استرس پس از سانحه شوند. با این حال، برخی از عوامل ممکن است احتمال ابتلا به PTSD را پس از یک رویداد آسیب‌زا افزایش دهند.

این اختلال را چگونه درمان کنیم؟

روان درمانی برای PTSD شامل کمک به فرد در یادگیری مهارت‌های مدیریت علائم و ایجاد راه‌های مقابله است. هدف از این روش درمانی این است که به فرد و خانواده او نحوه کنترل این شرایط را یاد بدهند و به او کمک کنند تا با طریق ترس ناشی از این واقعه آسیب زا، کنار بیاید.

از روش‌های مختلفی برای روان درمانی و درمان افراد مبتلا به PTSD استفاده می‌شود، از جمله:

• رفتار درمانی و ادراک: که شامل یادگیری، شناخت و تغییر الگوهای فکری است که مرتبط با درمان حس، احساسات و رفتار دردسرساز است. نوعی از رفتار درمانی است که شامل این موضوع می‌شود که فرد یک واقعه آسیب زا را دوباره تجربه کند یا او را در معرض اشیا یا موقعیت‌هایی قرار دهند که باعث اضطراب می‌گردد. این کار در یک محیط کنترل شده و ایمن انجام می‌شود.

قرار گرفتن در این وضعیت به فرد کمک می‌کند تا با ترس خود مقابله کند و به تدریج با موقعیت‌های ترسناک و اضطراب آور راحت‌تر روبه‌رو شود. این امر در درمان PTSD بسیار موفق بوده است.

• Psychodynamic درمانی: فرد را در بررسی ارزش‌های شخصی و تعارضات عاطفی ناشی از یک واقعه آسیب زا متمرکز می‌کند.
• خانواده درمانی: به طور کلی مفید است زیرا رفتار فرد مبتلا به PTSD می‌تواند بر سایر اعضای خانواده تاثیر بگذارد.
• درمان گروهی: به طور معمول با اجازه دادن به فرد جهت به اشتراک گذاشتن افکار، ترس‌ها و احساسات با افراد دیگری که رویدادهای آسیب زا را تجربه کرده‌اند، مفید است.

برای کمک به عزیزتان که دچار اختلال است چه می‌توانید بکنید؟

در مورد PTSD اطلاعات کسب کنید: بدین ترتیب متوجه می شوید که عزیزتان چه حال و روزی دارد.

توجه داشته باشید که اجتناب و انزوا بخشی از این اختلال است: اگر عزیزتان در برابر کمک مقاومت می کند، به او فضا دهید و بگذارید بداند هر وقت آماده ی کمک شما شد، در دسترس هستید.

پیشنهاد حضور در مطب را دهید: اگر عزیزتان حاضر است، با حضور در جلسات درک و همکاری بهتری با پروسه ی درمان خواهید داشت.

آماده ی شنیدن باشید: اجازه دهید بداند آماده ی شنیدن حرفهایش هستید اما اگر دلش نمی‌خواهد حرف بزند، درک میکنید. تا وقتی آماده ی صحبت نشده، او را به حرف زدن درمورد سانحه مجبور نکنید.

مشارکت را تشویق کنید: فرصت انجام فعالیت با خانواده و دوستان را برنامه ریزی کنید. رخدادهای خوب را جشن بگیرید.

سلامت خود را در اولویت قرار دهید: با خوردن غذای سالم، انجام فعالیت فیزیکی و استراحت کافی از خود مراقبت کنید. زمان هایی را به انجام فعالیت های انفرادی یا همراه با دوستان اختصاص دهید که سرحالتان می آورد.

در صورت نیاز کمک دریافت کنید: اگر به سختی با شرایط کنار می آیید، با پزشک خود مشورت کنید. او شما را به تراپیست ارجاع میدهد که به برطرف کردن استرس کمک میکند.

امنیت خود را در نظر داشته باشید: اگر عزیزتان عصبانی میشود و دست به خشونت میزند، مکان امنی برای خود و فرزندانتان ایجاد کنید.

در نهایت بهتر است بدانید دریافت کمک و حمایت به موقع ممکن است از بدتر شدن واکنش‌های استرسی طبیعی و تبدیل شدن به PTSD جلوگیری کند. این به معنای سعی در همدلی با خانواده و دوستانی باشد که به شما گوش می‌دهند یا ممکن است به معنای جستجوی یک متخصص سلامت روان برای یک دوره کوتاه درمانی باشد.