آیا دهان شما طعم فلز می‌دهد؟

«دهانم مزه آهن می‌دهد»؛ حتما شما هم این جمله را از زبان بسیاری شنیده‌اید یا شاید خودتان آن را تجربه‌ کرده باشید. آیا تجربه طعم فلز در دهان می‌تواند نشانه بیماری باشد؟ در این مطلب از وبلاگ اسنپ‌دکتر به این سوال پاسخ داده‌ایم.

مزه، یکی از پنج حس بدن انسان است که ترکیبی از احساسات مختلف است. جوانه‌های چشایی بر روی زبان که مسئول ارسال سیگنال به مغز هستند، برای تشخیص درست مزه، از پارامترهایی مانند بو، بافت و دما هم کمک می‌گیرند. بنابراین عجیب نیست کسی که گرفتگی بینی دارد نمی تواند از طعم غذای مورد علاقه‌اش لذت واقعی را ببرد. چون بخش مهمی که در ایجاد آن طعم نقش داشته، دچار نقص شده است. 

آیا دچار اختلال چشایی شده‌اید؟

طعم فلز در دهان که به آن «دیسژوزیا» (Dysgeusia) یا «پاراژئوزیا» (Parageusia) هم گفته می‌شود، یک نوع اختلال چشایی است. این اختلال باعث می‌شود حتی زمانی که چیزی در دهان وجود ندارد، طعم فلز را در دهانتان حس کنید. گاهی اوقات، این مشکل با احساس خستگی و کمبود انرژی همراه است. بهداشت نامناسب دهان و دندان می‌تواند مزه‌ی فلز در دهان ایجاد کند. اما اگر به علائم دیگری مثل خستگی هم دچار هستید، ممکن است طعم فلز نشانه‌ی عوارض جانبی داروها یا ابتلا به مشکلات جدی‌تر مثل نارسایی کلیه باشد.

دونالد فورد، رئیس بخش پزشکی خانواده در کلینیک و متخصص غدد، دلایلی را بیان می‌کند که چرا ممکن است طعم فلز در دهان خود را تجربه کنید  و در مورد آن چه باید کرد.

چرا دهانم طعم فلز می‌دهد؟

طعم فلزی می‌تواند نشان‌دهنده یک بیماری جدی مانند مشکلات کلیوی یا کبدی، دیابت تشخیص داده نشده یا برخی سرطان ها باشد. اما این دلایل غیر معمول هستند و معمولاً با علائم دیگری همراه هستند.

اگر در غیر این صورت سالم هستید، علت آن رنگ فلزی معمولاً خوش خیم است. دکتر فورد می‌گوید: «اگر طعم فلزی در دهان تنها شکایت شماست، ممکن است علت آن یکی از چندین مورد زیر باشد.

• بهداشت ضعیف دهان

اگر به طور منظم مسواک نزنید و نخ دندان نکشید، نتیجه می تواند مشکلات دندان و لثه مانند التهاب لثه، پریودنتیت و عفونت دندان باشد. این عفونت ها را می توان با تجویز دندانپزشک برطرف کرد.

• داروهای تجویزی

دکتر فورد توضیح می‌دهد: «برخی داروها می‌توانند طعم فلزی ایجاد کنند، زیرا بدن شما دارو را جذب می‌کند و سپس در بزاق خارج می‌شود. مثل انواع  آنتی بیوتیک‌ها و کلاریترومایسین، مترونیدازول و تتراسایکلین. یا مثلا داروهایی مثل لیتیوم و متفورمین که برای درمان برخی از بیماری‌های روانپزشکی و دیابت استفاده می‌شود. داروهایی که می‌توانند باعث خشکی دهان شوند، مانند داروهای ضد افسردگی نیز می‌توانند عامل طعم فلزی باشند؛ زیرا جوانه‌های چشایی شما را می‌بندند که به نوبه خود می‌تواند بر حس چشایی شما تأثیر بگذارد.»

• ویتامین‌ها یا داروهای بدون نسخه

مولتی ویتامین‌ها با فلزات سنگین (مانند کروم، مس و روی) یا داروهای سرماخوردگی (مانند قرص‌های روی) می‌توانند طعم فلزی ایجاد کنند. ویتامین های دوران بارداری و مکمل‌های آهن یا کلسیم هم همینطور.

• عفونت‌ها

برخی از بیماری‌های موقتی می‌توانند حس چشایی شما را تغییر دهند، که ممکن است طعم فلز را در شما ایجاد کند مثل:

سرماخوردگی، سینوزیت و عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی.

• درمان سرطان

بیمارانی که تحت درمان با شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی هستند – به ویژه برای سرطان های سر و گردن – ممکن است طیف وسیعی از تغییرات در طعم و بوی را تجربه کنند.

• آلرژی

طعم فلزی در دهان می تواند یکی از عوارض جانبی آلرژی های غذایی باشد. این نشانه اولیه آنافیلاکسی است که می تواند کشنده هم باشد. اگر چنین حساسیتی دارید (یا مشکوک به داشتن) هستید، با پزشک خود در مورد اقداماتی که در صورت بروز واکنش آلرژیک آن باید انجام دهید صحبت کنید.

• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی

استنشاق سطوح بالای برخی از مواد می تواند منجر به طعم فلزی دهان شما شود. مثل حشره‌کش‌ها و آفت‌کش‌ها نیز باشد؛ مانند سرب و جیوه که اغلب در رنگ های مبتنی بر سرب، گرد و غبار و خاک‌های آلوده یافت می‌شود. این عنصر شیمیایی منابع دیگری نیز دارد. از جمله آب، سفال و برخی مواد آرایشی.

• طعم فلزی و COVID-19

پزشکان مدت‌هاست می‌دانند که از دست دادن چشایی و بویایی یکی از عوارض جانبی احتمالی COVID-19 است – اما برخی افراد طعم فلز را نیز گزارش کرده‌اند که بعد از بهبودی برطرف می‌شود.

سخن آخر

همیشه گفته‌اند پیشگیری بهتر از درمان است! در این مورد نیز صدق می‌کند. بهتر است شما روال مناسبی برای بهداشت دهان و دندان خود ایجاد کنید که شامل مسواک زدن دندان‌ها و زبان‌تان باشد. به علاوه ، برای جلوگیری از عفونت‌های دهانی مانند بیماری های لثه، یکبار در روز نخ دندان بکشید و دهان خود را با یک دهانشویه شستشو دهید. با نوشیدن آب در طول روز دهان خود را مرطوب نگه دارید. جویدن آدامس بدون قند به فعال شدن بزاق شما کمک می کند. در ضمن بهتر است سیگار را ترک کنید و از برخی غذاهای تند اجتناب کنید تا از ایجاد اختلال در چشایی خود جلوگیری کنید.