برنامه غذایی برای بیماران دیابتی

دیابت یکی از بیماری‌های شناخته شده و شایع‌ در جهان است. دیابت گروهی از اختلالات متابولیکی است که با افزایش سطح قند خون در مدت زمان طولانی مشخص می‌شود. علائم دیابت اغلب شامل تکرر ادرار، افزایش تشنگی و افزایش اشتهاست. در صورت عدم درمان، دیابت می‌تواند عوارض بسیار زیادی داشته باشد و سلامت افراد را به طور جدی تهدید کند. عوارض حاد دیابت می‌تواند شامل کتواسیدوز دیابتی، حالت هیپرگلیسمی هیپراسمولار یا مرگ باشد. عوارض جدی طولانی مدت شامل بیماری‌های قلبی عروقی، سکته مغزی، بیماری مزمن کلیه، زخم پا، آسیب به اعصاب، آسیب به چشم و اختلال شناختی باشد.
دیابت به دلیل عدم تولید انسولین کافی از طرف لوزالمعده یا عدم واکنش صحیح سلول‌های بدن به انسولین تولید شده است. به طور کلی سه نوع اصلی دیابت وجود دارد.

انواع دیابت

دیابت نوع 1

این نوع از بیماری دیابت به دلیل عدم توانایی لوزالمعده در تولید انسولین کافی به دلیل از دست دادن سلول‌های بتا حاصل می‌شود. این نوع قبلاً به عنوان «دیابت شیرین وابسته به انسولین» یا دیابت نوجوانان شناخته می‌شد. از بین رفتن سلول‌های بتا در اثر یک پاسخ خود ایمنی ایجاد می‌شود. علت این پاسخ خود ایمنی تا به امروز مشخص نیست.

دیابت نوع 2

این نوع با مقاومت به انسولین آغاز می‌شود. در دیابت نوع 2 سلول‌ها قادر به پاسخ مناسب به انسولین نیستند. با پیشرفت بیماری، کمبود انسولین ایجاد می‌شود. این نوع قبلاً به عنوان دیابت شیرین وابسته به انسولین دیابت بزرگسالان شناخته شده بود. شایع‌ترین علت آن ترکیبی از وزن بیش از حد بدن و ورزش ناکافی است.

دیابت حاملگی

سومین شکل دیابت است و هنگامی اتفاق می‌افتد که زنان باردار بدون سابقه دیابت در آن‌ها، قند خون بالا باشد.

اهمیت تغذیه در دیابت

هنگامی که دیابت تشخیص داده می‌شود، طبیعی است که در مورد اینکه چه غذایی باید مصرف شود سوال‌‌هایی ایجاد می‌شود. باید بدانید که این برنامه‌ی غذایی در هر فرد دیابتی متفاوت است و هیچ رژیم غذایی وجود ندارد که برای همه مناسب باشد.

در ادامه توضیحات بیشتری درباره‌ اهمیت داشتن برنامه و رژیم غذایی بیماران دیابتی ارائه می‎‎‌شود.

• قند خون (قند) خود را مدیریت کنید
• وزن خود را کنترل کنید
• سطح فشار خون خود را مدیریت کنید
• کلسترول خود را تنظیم نگه دارید
• خطر عوارض دیابت مانند سکته یا حمله‌ی قلبی را کاهش دهید
یک متخصص تغذیه می‌تواند توصیه‌های بهتری را ارائه دهد. همچنین به شما کمک کند تا وعده های غذایی را برای رسیدن به اهداف خود تنظیم کنید. تا آن زمان، برای راهنمایی می‌توانید از این اطلاعات برنامه‌ریزی اولیه غذا استفاده کنید.

نکات برنامه غذایی برای بیماران دیابتی

غذا کلید مدیریت دیابت و کاهش خطر حمله قلبی، سکته مغزی و سایر مشکلات است. کارهای زیادی وجود دارد که می‌توانید برای تغییر و یا بهبود رژیم خود انجام دهید. اما بسیار مهم است که از تلاش برای این تغییر بزرگ دست نکشید و به آن پایبند بمانید.

مدیریت مقدار غذا

مقدار غذایی که می‌خورید برای مدیریت دیابت مهم است. این مقدار می‌تواند برای هر کس متفاوت باشد. بنابراین آنچه برای شخص دیگری مناسب است ممکن است برای شما مناسب نباشد.
در این راستا می‌توانید از پیشنهادهای مشاوران تغذیه و همچنین متخصصان استفاده کنید. به طور مثال نیمی از بشقاب خود را با سبزیجات و میوه‌ها پر کنید. افراد دیابتی باید بیشتر از سبزیجات استفاده کنند تا میوه، چون اکثرا سبزیجات قند کمتری دارند. نیمه‌ی دیگر بشقاب خود را بین غذاهای پروتئینی و غلات تقسیم کنید.
تقسیم بندی مهم‌ترین قسمت کاهش وزن است. اگر اضافه وزن یا چاقی دارید، کاهش وزن مهم‌ترین و مؤثرترین روش برای کمک به عادی‌سازی سطح قند خون و کاهش خطر ابتلا به سایر مشکلات سلامتی است.

کربوهیدرات های سالم بخورید

درست است که همه کربوهیدرات‌ها بر قند خون شما تأثیر می‌گذارند. اما این اشتباه است که افراد دیابتی اجازه خوردن غذاهای کربوهیدرات‌دار را ندارند. نوع و میزان کربوهیدرات مصرفی شما مهم است.
کربوهیدرات‌های زیادی وجود دارند که در واقع برای شما مفید هستند. مانند حبوبات، غلات کامل‌، میوه‌ها و سبزیجات که می‌توانند به کنترل قند خون کمک کنند. این مواد خوراکی شما را از بیماری‌های قلبی و سکته مغزی محافظت می‌کنند و همچنین احساس سیری بیشتری ایجاد کرده و باعث کاهش وزن شوند. از این کربوهیدرات‌ها بیشتر در رژیم غذایی خود بگنجانید.

غذاهای فرآوری شده مصرف نکنید

غذاهای فرآوری شده، غذاها و نوشیدنی‌هایی هستند که با سدیم، قند و چربی اشباع اضافی تهیه می‌شوند. به جای غذاهای کاملاً فرآوری شده، غذاهای کامل را انتخاب کنید و بیشتر وعده های غذایی خود را در خانه تهیه کنید.

سبزیجات و میوه بیشتر بخورید

در هر وعده غذایی و به عنوان یک میان وعده سالم، سبزیجات و میوه‌های تازه، منجمد یا کنسرو شده را انتخاب کنید. همه این موارد گزینه‌های سالمی برای افراد مبتلا به دیابت هستند. به جای نوشیدن آب میوه، سبزیجات و میوه‌های کامل یا تکه شده بخورید. لازم به ذکر است که آب میوه و کنسانتره‌های آب میوه سرشار از قند هستند.

قندها و شیرینی ها را محدود کنید

قندها و شیرینی‌ها، دسرها، آب نبات‌ها، مربا و عسل را محدود کنید. هرچه قند بیشتری بخورید، قند خون شما بالاتر می‌رود. پس سایر شیرین کننده را محدود کنید و تا جای امکان آن‌ها را از برنامه‌ی غذایی خود کنار بگذارید.

تقسیم بندی کربوهیدرات

سعی کنید روزانه سه وعده در ساعات منظم بخورید و وعده‌های غذایی خود را با فاصله بیش از شش ساعت مصرف کنید. غذا خوردن در زمان‌های منظم به بدن کمک می‌کند تا سطح قند خون را کنترل کند. همچنین به شما کمک می‌کند تا در هر وعده غذایی، به خصوص کربوهیدرات‌ها، به یک میزان مصرف شود.
تنظیم کربوهیدرات‌ها را یاد بگیرید. زیرا مقدار کربوهیدرات خورده شده در یک زمان معمولاً در کنترل دیابت بسیار مهم است. داشتن مقدار زیادی کربوهیدرات در یک وعده غذایی ممکن است، باعث افزایش سطح قند خون شما شود و بسته به نوع داروی دیابت که مصرف می‌کنید، کربوهیدرات کافی باعث پایین آمدن قند خون شما می‌شود.

چربی های مفید را انتخاب کنید

برخی از چربی‌ها برای بدن ما مفید هستند. چربی‌های خوب در غذاهایی مانند روغن زیتون، روغن کانولا، سایر روغن های گیاهی، آووکادو، مارگارین نرم، آجیل، دانه‌ها و ماهی‌های روغنی مانند قزل آلا می‌شود. به این‌ها چربی‌های اشباع نشده گفته می‌شود.
از طرف دیگر چربی‌های اشباع شده می‌توانند سطح کلسترول و خطر بیماری قلبی را افزایش دهند. غذاهایی که چربی اشباع کمتری دارند برای رژیم غذایی خود انتخاب کنید. کره، گوشت قرمز، کیک، شیرینی، غذاهای سرخ شده، لبنیات پر چرب معمولاً چربی بسیار زیادی دارند. همچنین پروتئین‌های سالم را انتخاب کنید. این پروتئین‌ها شامل پروتئین گیاهی و لبنیات کم چرب می‌شود.

بیشتر آب بنوشید

روزانه مقدار بیشتری آب بنوشید. آب نوشیدنی بدون قند و بدون کالری برای رفع تشنگی و هیدراته ماندن است. نوشیدن پالپ و آب میوه منظم باعث افزایش قند خون می‌شود. لازم به ذکر است که الکل می‌تواند بر سطح قند خون تأثیر بگذارد و ممکن است باعث افزایش وزن شود.

از قبل برای وعده‌های غذایی سالم برنامه ریزی کنید

برنامه‌ریزی برای وعده‌های غذایی و میان وعده‌های سالم می‌تواند کمک زیادی به شما در رسیدن به اهداف خود کند. با متخصص تغذیه یا تیم مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد مقدار کربوهیدرات مناسب برای شما و کمک به برنامه‌ریزی غذا صحبت کنید. یک برنامه غذایی هفتگی به شما کمک می‌کند که غذاهای مناسب بخرید و شما را بیشتر به آشپزی در خانه ترغیب می‌کند.