آلرژی به لاتکس
آلرژی به لاتکس نوعی واکنش طبیعی بدن به پروتئین‌های موجود در لاتکس است. لاتکس نوعی لاستیک طبیعی است که از درخت لاستیک گرفته می‌شود. حساسیت به لاتکس برای اولین بار در اواخر دهه 1970 شناخته شد. کارکنان مراقبت‌های بهداشتی که به ط.ر مرتب از دستکش لاتکس یا محصولات پزشکی حاوی لاتکس استفاده می‌کردند به ویژه در معرض خطر بودند و هستند. تخمین زده می‌شود که هشت تا 12 درصد از کارکنان مراقبت‌های بهداشتی به لاتکس حساس هستند.
معمولا کسانی که به لاتکس آلرژی دارند هنگام تماس با این ماده واکنش‌های مختلفی مثل خارش پوست، کهیر و یا حتی آنافیلاکسی نشان می‌دهند. آنافیلاکسی بدترین نوع واکنش آلرژیک بدن است که باعث تورم گلو شده و مانع تنفس شخص مبتلا به آلرژی و در نهایت منجر به مرگ خواهد شد. این که شما مبتلا به آلرژی به لاتکس هستید یا در معرض خطر ابتلا به آن قرار دارید را پزشک تشخیص خواهد داد.
آگاهی از حساسیت به لاتکس و دانستن منابعی که حاوی لاتکس هستند، می‌تواند کمک بزرگی به شما کند تا از واکنش آلرژیک به این ماده در امان باشید.
لاتکس (لاستیک طبیعی) چیست؟
لاتکس (لاستیک طبیعی) شیره درخت لاستیک، Hevea brasiliensis است که در آفریقا و آسیای جنوب شرقی یافت می‌شوند. واکنش‌های آلرژیک به محصولات ساخته شده با لاتکس در افرادی ایجاد می‌شود که نسبت به پروتئین‌های موجود در لاتکس لاستیکی طبیعی حساسیت دارند.
لاتکس لاستیکی طبیعی را نباید با لاستیک مصنوعی ساخته شده از مواد شیمیایی اشتباه گرفت. محصولات لاستیکی مصنوعی، از جمله رنگ‌های خانگی لاتکس، با لاتکس طبیعی ساخته نمی‌شوند و در افرادی که به محصولات ساخته شده با لاتکس لاستیک طبیعی حساسیت دارند، واکنش‌های آلرژیک ایجاد نمی‌کنند.
چرا دچار آلرژی به ماده لاتکس می‌شویم؟
در انواع آلرژی‌ها و البته آلرژی به لاتکس، سیستم ایمنی بدن ماده خاصی را به عنوان دشمن تلقی می‌کند و برای مبارزه با آن آنتی بادی تولید می‌کند. این آنتی بادی‌ها به سیستم ایمنی بدن دستور می‌دهند که هیستامین و سایر مواد شیمیایی دیگر در خون آزاد کنند که سبب بروز این علائم عجیب و گوناگونی خواهند بود. شخص آلرژیک هر چه مدت زمان بیشتری در معرض مواد حساسیت زا از جمله لاتکس قرار بگیرد این واکنش‌ها شدیدتر خواهند شد.
علائم آلرژی به ماده لاتکس کدامند؟
اگر پس از لمس محصولات لاستیکی ساخته شده از لاتکس مثل، دستکش یا بادکنک، پوست شما حساسیت نشان داد یعنی به لاتکس حساسیت دارید. گاهی حتی پیش می‌آید که هنگام در آوردن دستکش لاتکس، ذرات این ماده در هوا پخش می‌شود و به سیستم تنفسی وارد شده و علائم حساسیت را نشان می‌دهند. علائم آلرژی به لاتکس از خفیف تا شدید متغیر است.
علائم خفیف آلرژی به ماده لاتکس
در حالت خفیف آلرژی معمولا با خارش و قرمزی پوست رو به رو خواهید شد. البته هنگام استفاده از لاتکس، ممکن است واکنش‌های پوستی دیگری نیز داشته باشید.
درماتیت تماسی آلرژیک که در اثر مواد افزودنی شیمیایی استفاده شده در مراحل تولید ایجاد می‌شود. علامت اصلی، بثورات پوستی با تشکیل تاول در فاصله زمانی 24 تا 48 ساعت پس از قرار گرفتن در معرض لاتکس است.
درماتیت تماسی تحریک کننده که در واقع آلرژی نیست، نوعی تحریک پوستی به دلیل پوشیدن دستکش لاستیکی یا قرار گرفتن در معرض پودر داخل آنها ایجاد می‌شود. علائم و نشانه‌ها شامل نواحی خشک، خارش دار و تحریک پذیر، معمولاً روی دست است.
علائم شدید آلرژی به لاتکس
علائم شدیدتر که بلافاصله بروز پیدا می‌کنند مواردی از جمله:
- عطسه کردن
- آبریزش بینی
- خارش چشم و ریزش اشک از چشم
- خارش گلو
- مشکل تنفسی
- خس خس هنگام نفس کشیدن
- سرفه
آنافیلاکسی ناشی از آلرژی به لاتکس
آلرژی به لاتکس در شرایط حاد می‌تواند منجر به آنافیلاکسی شود که بسیار کشنده است. این واکنش ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که فرد که به لاتکس حساسیت دارد برای اولین بار در معرض لاتکس قرار گیرد. در این حالت علائمی مثل:
- مشکل تنفس
- زبان و لب متورم و قرمز
- کهیر یا تورم
- تهوع و استفراغ
- خس خس سینه
- افت فشار خون
- سرگیجه
- از دست دادن هوشیاری
- گیجی
- نبض سریع یا ضعیف
چه شرایطی که سبب ایجاد آلرژی به لاتکس می‌شوند؟
تماس مستقیم با لاتکس
شایع‌ترین علت حساسیت به لاتکس، لمس محصولات حاوی لاتکس است مانند زمانی که دستکش لاتکس می‌پوشید.
راه دیگر از طریق غشاهای مخاطی، مانند چشم، دهان، واژن و رکتوم مثل استفاده از کاندوم.
استنشاق محصولات لاتکس
محصولات لاتکس به ویژه دستکش هنگام در آوردن از دست، ذرات لاتکس را در هوا آزاد می‌کنند که با تنفس وارد سیستم تنفسی بدن شده و آلرژی ایجاد کند.
ورود لاتکس از طریق خون
این امر می‌تواند هنگامی اتفاق بیفتد که در جراحی‌ها از برخی تجهیزات پزشکی حاوی لاستیک استفاده شود.
چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به آلرژی به لاتکس هستند؟
به طور حتم افراد زیادی هستند که معرض ابتلا به آلرژی لاتکس هستند.
- افراد مبتلا به اسپینا بیفیدا (spina bifida). این بیماری نوعی نقص مادرزادی است که بر رشد ستون فقرات تاثیر می‌گذارد. این افراد اغلب به دلیل مراقبت‌های بهداشتی زودرس و مکرر در معرض محصولات لاتکس قرار می‌گیرند. به همین دلیل احتمال ابتلا آنها به آلرژی لاتکس زیاد است و تا حد امکان باید از مصرف محصولات لاتکس خودداری کنند.
- افرادی که چندین عمل جراحی یا اقدامات پزشکی انجام می‌دهند. این افراد در تماس مکرر با دستکش لاتکس و محصولات پزشکی هستند که خطر ابتلا به آلرژی به ماده لاتکس را افزایش می‌دهد.
- کسانی که به طور مادرزادی یا به هر دلیل دیگری مثانه یا دستگاه ادراری آنها تغییر شکل داده است.
- کارمندان بخش درمان به دلیل کار کردن مکرر با محصولات لاتکس بیشتر در معرض خطر ابتلا به آلرژی به ماده لاتکس قرار دارند.
- کارگران صنعت لاستیک، کارگران ساختمانی، کارگران صنایع غذایی، آرایشگرها و باغبانان که در تماس مکرر با لاتکس و محصولات لاتکسی هستند هم در معرض این حساسیت قرار دارند.
- افرادی که سابقه هرگونه آلرژی شخصی یا خانوادگی مثل آسم یا آلرژی‌های غذایی دارند. در معرض خطر آلرژی به لاتکس قرار دارند.
در صورت حساسیت به لاتکس چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر خودتان یا اطرافیانتان دچار واکنش آنافیلاکسی شدید، بدون هر فکری به پزشک مراجعه کنید. اما اگر علائم خفیف داشتید با یک پزشک مشورت کنید یا در صورت ادامه دار بودن علائم، حضوری نزد پزشک بروید.
اما در موارد که آلرژی شدید نیست معمولا از آنتی هیستامین‌ها و داروهای کورتون استفاده می‌شود.
اگر آلرژی شدید داشته باشید، ممکن است فوراً اپی نفرین، مایعات IV و مراقبت دقیق از طرف متخصصان پزشکی نیاز پیدا کنید.
چگونه حساسیت به لاتکس تشخیص داده می‌شود؟
حساسیت به لاتکس با استفاده از آزمایش خراش پوست و آزمایش خون توسط یک متخصص آلرژی تشخیص داده می‌شود. در موارد خاص، می‌توان از اشکال دیگر آزمایش از جمله چالش دستکش لاتکس (بیمارانی که زیر نظر پزشک از دستکش لاتکس استفاده می‌کنند) استفاده کرد.
آلرژی به لاتکس چطور درمان می‌شود؟
برای آلرژی به لاتکس هیچ درمانی وجود ندارد، بنابراین بهترین درمان دوری از علائم عوامل آلرژی زا است.
از عوامل بروز حساسیت به لاتکس دوری کنید
بسیاری از محصولات حاوی لاتکس هستند پس اگر دچار حساسیت به لاتکس هستید سراغ آنها نروید.
- دستکش ظرفشویی، شلنگ آب لاستیکی، وان‌هایی که تکیه گاه لاستیکی دارند
- برخی از انواع فرشها و کفپوش‌ها
- لباس‌های حاوی نوارهای الاستیک مانند شلوار یا لباس زیر، کفش مخصوص دویدن، چکمه های لاستیکی و بارانی
- اسباب بازی‌های لاستیکی و بادکنک
- بطری‌های آب گرم
- پد ماوس، سیم ماوس، صفحه کلید
- وسایل نوزاد و کودک از جمله شیشه شیر، پستانک، نوک شیشه شیر، پوشک یک بار مصرف و اسباب بازی‌های دندانی
- برخی از لوازم مدرسه یا تجهیزات اداری مانند نوارهای لاستیکی، پاک کن‌ها، خمیر بازی، نوار چسب و رنگ
- محصولات ضد بارداری مانند کاندوم و دیافراگم
- لوازم ورزشی مثل عینک شنا، کلاه لاستیکی شنا، دسته‌های راکت و دستگیره‌های موتورسیکلت و دوچرخه
- تجهیزات پزشکی مانند پدهای فشار خون، استتوسکوپ، لوله وریدی، سرنگ، رسپیراتور، پد الکترود، ماسک‌های جراحی و نوارهای ارتودنسی
دقت کنید که با وجود این که در بسیاری از مراکز بهداشتی درمانی از دستکش بدون لاتکس استفاده می‌شود. با این حال محصولات پزشکی دیگر ممکن است حاوی لاتکس یا لاستیک باشند، حتماً قبل از تمام معاینات یا اقدامات مربوط به پزشک، پرستار، دندانپزشک و سایر کارکنان بهداشت و درمان در مورد آلرژی خود بگویید.
ارتباط بین آلرژی غذایی و حساسیت به لاتکس
میوه‌هایی که به مقدار زیادی باعث ایجاد آلرژی به لاتکس می‌شوند.
برخی از میوه‌ها حاوی بیشترین مقدار لاتکس حساسیت زا هستند. این میوه‌ها عبارتند از:
- آووکادو
- موز
- فندق
- کیوی
- پشن فروت
اگر به لاتکس حساسیت دارید، احتمال حساسیت به این غذاها هم در شما وجود دارد:
میوه‌هایی که مقدار متوسطی حساسیت به لاتکس ایجاد می‌کنند
- سیب
- هویج
- کرفس
- پاپایا
- خربزه
- گوجه فرنگی
- سیب زمینی ها
میوه‌هایی که به مقدار کمی سبب حساسیت به لاتکس می‌شوند
- گیلاس
- انجیر
- انگور
- شلیل
- آناناس
- توت فرنگی
- آلو
سایر غذاهای ایجاد کننده آلرژی به لاتکس
غذاهای دیگری هم هستند که ممکن است به صورت بالقوه سبب واکنش به لاتکس شوند.
- آجیل مثل بادام، بادام هندی، شاه بلوط، فندق، بادام زمینی، اسپند و گردو
- غلات از جمله گندم و چاودار
- صدف، خرچنگ، خرچنگ دریایی و میگو
و سخن پایانی
حساسیت به لاتکس به ندرت تهدید کننده زندگی است. نکته اصلی در جلوگیری از علائم این آلرژی این است که تا حد امکان مواجهه خود با عوامل آلرژی زا محدود کنید. اگر چند اقدام احتیاطی اضافی انجام دهید، می‌توانید بدون تغییر شیوه زندگی از بروز علائم جلوگیری کنید.
منابع: osha ,healthline, mayoclinic, webmd, acaai
