مراقبت‌های دوران بارداری برای مبتلایان به ام اس
ام‌اس بیماری خودایمنی است که منجر به مشکلات متعددی در بینایی، اختلالات حرکتی و سیستم اعصاب مرکزی می‌شود؛ با این حال بیشتر زنانی که با این وضعیت دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند می‌خواهند بدانند که آیا با وجود ام‌اس می‌توان بارداری ایمن را تجربه کرد و این مسئله اختلالی در باروری آنها ایجاد می‌کند یا خیر؟ در این مطلب از وبلاگ اسنپ دکتر شما را با تاثیر ام‌اس بر بارداری و مراقبت‌های دوران بارداری برای زنانی که با بیماری ام اس دست و پنجه نرم می‌کنند، آشنا می‌کنیم.
آیا بارداری ایمن با وجود MS امکان‌پذیر است؟
خبر خوب این است که بارداری و ام‌اس تاثیری روی یکدیگر ندارند و یک زن حتی با وجود ابتلا به این بیماری هم می‌تواند اقدامات لازم را برای داشتن فرزندی سالم انجام دهد؛ با این حال تمامی این مراحل باید تحت نظر پزشک متخصص و با تایید مستقیم او پیگیری شوند.
در حقیقت حتی با وجود ابتلا به ام اس هم شانسی برای مادر شدن وجود دارد؛ اما قطعا بارداری برای فرد مبتلا چالش‌هایی به همراه خواهد داشت که می‌توان آنها را با همراهی و حمایت پزشک، همسر و اعضای خانواده پشت سر گذاشت. همچنین باید بدانید که ام اس، خطر حاملگی خارج رحمی یا سقط را در زنان افزایش نخواهد داد.
اقدامات پیش از بارداری در مبتلایان به بیماری ام اس
باید بدانید که بیماری ام اس خود به تنهایی نمی‌تواند تاثیری بر باروری داشته باشد، با این حال داروهای مورد استفاده، اثرات خاصی بر دوره‌های قاعدگی دارند؛ به همین دلیل پزشک ممکن است به منظور حفظ سلامت در بارداری و پیشگیری از بروز مشکلات ناخواسته، سه ماه پیش از اقدام به فرزند‌آوری و مصرف این داروها را برای فرد مبتلا قطع کند. قطع مصرف داروهای ام اس حتما باید توسط پزشک و زیر نظر او انجام شود؛ چراکه قطع خودسرانه و ناگهانی برخی از داروها اثرات منفی متعددی را به همراه خواهند داشت. علاوه‌براین احتمال عود دوباره بیماری در مادرانی که تحت درمان‌های ناباروی از قبیل IVF قرار می‌گیرند به سبب افزایش سطح هورمون‌ها بسیار بالا است؛ بنابراین باید حتماً این مسئله را با متخصص مغز و اعصاب در میان بگذارید.
تاثیر ام‌اس بر بارداری
علائم بیماری ام‌اس از قبیل خستگی، عدم توانایی در تمرکز و مشکلات روده و مثانه ممکن است همچنان در سه ماهه اول بارداری به قوت خود باقی بمانند، با این حال وضعیت در سه ماهه دوم و سوم بهتر می‌شود و احتمال عود کردن بیماری به واسطه تغییرات هورمونی و سرکوب طبیعی سیستم ایمنی بدن در این دوران به حداقل میزان خود می‌رسد.
دریافت تغذیه مناسب، ورزش و استراحت کافی می‌تواند در این دوران کمک کننده باشد تا بدن بتواند میزان انرژی مورد‌نیاز خود را بدون مشکل فراهم کند؛ علاوه‌براین، موارد زیر را هم در نظر داشته باشید:
- احتمال ابتلا به عفونت ادراری: در خانم‌های مبتلا به ام اس امکان بروز عفونت ادراری بیشتر است؛ پس حتماً زنان باردار مبتلا به ام اس آب زیادی بنوشند و در صورت مشاهده علائم مرتبط با عفونت ادراری حتما به پزشک مراجعه کنند.
- یبوست: احتمال بروز یبوست در دوران حاملگی بالا است؛ با این وجود مصرف غذاهای ملین می‌تواند به برطرف شدن این مشکل کمک کند.
- توجه به تعادل بدن: با افزایش شکم و بیشتر شدن وزن، احتمال کاهش تعادل وجود دارد؛ به همین دلیل استفاده از ابزارهای کمک‌کننده نظیر عصا می‌تواند کمک کننده باشد.
- خستگی و ضعف عضلانی: به منظور کاهش خستگی و ضعف عضلانی و حفظ سلامت در بارداری لازم است مادر از فعالیت‌های بدنی سنگین پرهیز کند و به اندازه کافی استراحت کند و تحت نظارت فیزیوتراپیست حرفه‌ای و با پیگیری حرکات سبک و منظم به تقویت عضلات و حفظ تحرک کمک کند.
- پیگیری جلسات معاینه به صورت منظم: مادر باید به صورت مداوم توسط گروهی از متخصصان شامل زنان و زایمان، نورولوژیست و فیزیوتراپیست معاینه شود تا علائم بیماری به درستی کنترل و مدیریت شوند.
- بررسی وضعیت جنین: انجام سونوگرافی‌های منظم و پیگیری وضعیت تغذیه مادر و سلامت عمومی او از دیگر مراقبت‌های ضروری برای مادران باردار مبتلا به ام‌اس به شمار می‌روند.
وضعیت مادران مبتلا به ام‌اس در زمان زایمان
آیا امکان زایمان طبیعی برای زنان مبتلا به ام اس وجود دارد؟ پاسخ به این پرسش به وضعیت جسمانی و روانی مادر بستگی دارد. حتی اگر مادر تمایل به زایمان طبیعی داشته باشد، بررسی وضعیت پزشکی او است که نوع زایمان را تعیین می‌کند. بعضی از مادران مبتلا به MS ممکن است در لگن خود احساس درد نکنند؛ بنابراین متوجه فرارسیدن شروع زایمان خود نمی‌شوند. با توجه به این مسئله پزشک توصیه می‌کند که در ماه آخر بارداری به صورت مرتب برای معاینه و بررسی وضعیت به مطب مراجعه کنید.
نگاهی به شرایط مادر پس از زایمان
پس از زایمان هماهنگی با شرایط و محیط اطراف برای همه مادران دشوار است؛ به همین دلیل کمک و حمایت اعضای خانواده، دوستان و اطرافیان در درک شرایط و انطباق مادر با نقش جدید خود بسیار حائز اهمیت است. همچنین مراجعه به روان‌شناس هم می‌تواند به کاهش سطح استرس و اضطراب مادر و حتی پدر خانواده کمک کند. همچنین از آنجایی که احتمال عود بیماری در سه ماه اول پس از زایمان در زنان مبتلا به ام اس بسیار بالا است، مراجعه به پزشک متخصص پس از زایمان و پیگیری درمان زیر نظر او بسیار مهم است.
آیا مادر مبتلا به MS می‌تواند به نوزاد خود شیر دهد؟
تا پیش از شروع مصرف مجدد داروها و در صورت مناسب بودن وضعیت جسمانی، مادر می‌تواند بدون مشکل به نوزاد خود شیر دهد. البته از آنجایی که مادر به استراحت بیشتری نیاز دارد بهتر است از قبل شیر دوشیده و در یخچال نگه‌داری شود تا شب به نوزاد داده شود. بهتر است شخص دیگری مسئولیت تغذیه نوزاد را در شب برعهده بگیرد تا مادر در روز انرژی کافی برای مراقبت از فرزند خود را داشته باشد.
در صورتی که مادر مجبور به مصرف دارو برای کنترل بیماری شد، باید شیردهی به فرزند خود را متوقف کند. اما این موضوع نباید باعث احساس گناه در مادر شود، چرا که نوزاد بیشتر از هر چیزی به مادری سالم و پرانرژی نیاز دارد. از آنجایی که احتمال بروز افسردگی در مادران مبتلا به MS بیشتر است باید پزشک را از هرگونه احساس ناامیدی و علائم احتمالی مرتبط با افسردگی مطلع کرد تا هرچه سریع‌تر اقدامات لازم برای درمان آغاز شود.
بررسی احتمال انتقال MS به کودک
آیا ام‌اس یک بیماری ارثی است و ممکن است از مادر به فرزند منتقل شود؟ پاسخ به این سوال چندان ساده نیست و نمی‌توان گفت صرفاً ژن‌ها در انتقال این بیماری موثر هستند. ترکیبی از عوامل محیطی و سبک زندگی هم بر ابتلای افراد به MS تاثیر می‌گذارند.
با این حساب، ام‌اس به صورت مستقیم از والدین به فرزندان منتقل نمی‌شود اما در خانواده‌هایی که یکی از اعضای آنها به این بیماری مبتلا است، احتمال درگیری فرزندان به سبب تشابهات ژنتیکی افزایش می‌یابد.
داروهای MS در دوران بارداری
گاهی اوقات با تشخیص پزشک گروهی خاصی از داروهای بیماری ام‌اس برای مادر باردار تجویز می‌شود تا به مدیریت علائم کمک کند و خطر عود آنها را کاهش دهد. با این حال برای بازتر شدن دید شما، دسته‌ای از داروهای MS و تاثیر آنها بر جنین در ادامه مورد بررسی قرار گرفته‌اند:
| داروهای بیماری MS | |
| اوزانیمود و سیپونیمود | این داروها برای جنین آسیب‌زا هستند و مصرف آنها باید با تایید پزشک، سه ماه پیش از بارداری قطع شود. |
| اینترفرون | این دسته‌ای از داروها خطر سقط جنین را افزایش می‌دهند و ممکن است پزشکان توصیه کند که استفاده از آنها پیش از بارداری متوقف شود. |
| المتوزوماب و کلادریبین | مصرف این داروها خطرات بسیار جدی برای جنین به همراه دارد و استفاده از آنها در دوران بارداری ممنوع است. |
| کورتیکواستروئیدها | این دارو در کنترل عود شدید ام‌اس در سه ماهه اول بارداری با احتیاط و با نظارت پزشک مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ اما مصرف طولانی‌مدت و دوزهای بالا آنها عوارض جبران‌ناپذیری را برای جنین به همراه دارد. |
| گلاتیرامر استات | مصرف این داروها در مقایسه با اینترفرون‌ها امن‌تر است و بعضی از پزشکان استفاده از آن را در دوران بارداری با در نظر گرفتن وضعیت بیمار مجاز می‌دانند. |
| ناتالیزوماب | مصرف این دارو با بروز خطرات احتمالی در جنین همراه است، اما در صورت بروز شدید علائم بیماری احتمال دارد پزشک آن را تجویز کند. |
| فینگولیمود | پزشک مصرف فینگولیمود را حداقل دو ماه پیش از بارداری قطع می‌کند، چرا که احتمال آسیب به جنین با مصرف آن وجود دارد. |
مدیریت داروهای ام‌اس در دوران بارداری
به منظور داشتن بارداری ایمن باید نکات زیر را برای مدیریت داروهای خود در نظر بگیرید:
- عمده داروهای مورد استفاده در کنترل علائم بیماری MS باید چندین ماه پیش از اقدام به بارداری قطع شوند که زمان مناسب برای انجام این کار توسط پزشک مشخص خواهد شد.
- از آنجایی که در دو ماهه دوم و سوم بارداری دفعات عود بیماری کاهش پیدا می‌کند، احتمال اینکه بتوان این چند ماه را بدون نیاز به مصرف دارو گذراند، وجود دارد.
- بعد از زایمان خطر عود MS افزایش می‌یابد، به همین دلیل عمده پزشکان توصیه می‌کنند که مصرف داروهای خود را از سر بگیرید.
- امکان انتقال بیشتر داروهای مصرفی از طریق شیر مادر به نوزاد وجود دارد؛ به همین جهت گاهی اوقات پزشکان داروهای خاصی را تجویز می‌کنند یا اینکه توصیه می‌کنند شیردهی به نوزاد متوقف شود.
سخن پایانی
همان‌طور که ملاحظه کردید MS تاثیری بر میزان باروری زنان ندارد و شانس آنها برای فرزند‌دار شدن مشابه با سایرین است؛ با این حال داروهای مصرفی اثرات سوئی بر روی جنین یا نوزاد خواهند داشت، به همین دلیل باید چندین ماه پیش از اقدام به بارداری مسئله را به پزشک خود در میان بگذارید و تمامی مراحل را با نظارت متخصصان طی کنید.
در صورتی که نیاز به دریافت مشاوره از پزشکان مجرب در شهرهای مختلف کشور دارید می‌توانید به صورت تلفنی و متنی با متخصصان اسنپ دکتر در ارتباط باشید و وضعیت خود را برای آنها شرح دهید تا شما را به بهترین شکل ممکن راهنمایی کنند و اطلاعات لازم را در اختیارتان قرار دهند.
