راهکاری سنتی برای درمان آروغ زدن زیاد
آروغ زدن یک راه کاملا طبیعی برای خلاص شدن از شر هوای بلعیده شده در هنگام خوردن و آشامیدن است. اما گاهی این فرآیند طبیعی آنقدر زیاد و غیرقابل کنترل میشود که فرد را بهدردسر میاندازد و در فعالیتهای روزانه او اختلال ایجاد میکند. لازم است در همین ابتدا اشاره کنیم که آروغ زدن زیاد نشانه یک بیماری یا مشکل جدی در سلامتی نیست. در بیشتر موارد صرفا برخی عادات غذایی و سبک زندگی باعث میشود که شما خیلی بیشتر از معمول آروغ بزنید.
در این مقاله انواع روشهای خانگی و طبیعی کاهش یا جلوگیری از تجمع گاز در معده و آروغ زدن را با هم بررسی میکنیم و به این پرسش پاسخ میدهیم که چه زمانی باید برای درمان آروغ زدن به یک متخصص گوارش مراجعه کنیم.
علت آروغ زدن چیست؟
آروغ زدن واکنش بدن برای بیرون راندن هوای اضافی از دستگاه گوارش فوقانی است. معمولا آروغ زدن بهدلیل بلعیدن هوای اضافی ایجاد میشود. یعنی اگر خیلی سریع غذا بخورید یا بنوشید، در حین غذا خوردن صحبت کنید، آدامس بجوید، آب نباتهای سفت بمکید، نوشیدنیهای گازدار بنوشید یا سیگار بکشید، ممکن است در حین بلع، هوای اضافی هم قورت دهید. البته برخی از افراد حتی زمانی که غذا نمیخورند یا چیزی نمینوشند هم بنا بر یک عادت عصبی هوا میبلعند.
جالب است بدانید که این هوا در اغلب موارد حتی به معده هم نمیرسد و در مری جمع میشود و محبوس میماند تا زمانی که دوباره به سمت بالا برگردد.
مشکلات گوارشی که باعث آروغ زدن زیاد میشوند
متخصصان میگویند آروغ زدن تا چهار بار بعد از غذا طبیعی است. اما برخی از بیماریها و مشکلات دستگاه گوارش باعث میشود تعداد آروغ زدن فرد بسیار زیاد شود و او را اذیت کند. مثلا آروغ زدن زیاد میتواند نشانهای از مشکلات گوارشی زیر باشد:
- رفلاکس معده به مری (GERD) که گاهی اوقات رفلاکس اسید نیز نامیده میشود. این مشکل زمانی اتفاق میافتد که اسید معده به مری برگردد و باعث سوزش سر دل شود. اگر فقط گهگاه به این حالت مبتلا هستید، میتوانید آن را با داروهای بدون نسخه درمان کنید. اما اگر زیاد این سوزش را تجربه میکنید، ممکن است لازم باشد تغییراتی در رژیم غذایی خود ایجاد کنید یا داروهای تجویزی پزشک را مصرف کنید.
- گاستریت (Gastritis) یا التهاب معده که باعث میشود پوشش داخلی معده تحریک شود.
- باکتری هلیکوباکتر پیلوری (Helicobacter pylori) که سلولهای معده را در برابر اسیدها آسیبپذیرتر میکند و میتواند در معده عفونت ایجاد کرده و باعث زخم معده شود.
- سندرم روده تحریکپذیر (IBS) که میتواند باعث گرفتگی شکم، نفخ و اسهال یا یبوست شود.
- فتق هیاتال (Hiatal hernia) یا زمانی که قسمت کوچکی از معده از طریق دیافراگم و ناحیه قفسه سینه برآمده میشود. این نوع فتق بیشتر در افراد بالای ۵۰ سال دیده میشود.
علاوه بر اینها سوء هاضمه و مشکلاتی مثل عدم تحمل لاکتوز نیز میتواند باعث آروغ زدن زیاد شود. هنگامی که افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز شیر مینوشند یا سایر محصولات لبنی را مصرف میکنند، لاکتوز هضم نشده وارد روده میشود و با باکتریها تعامل میکند. همین عامل میتواند باعث نفخ و تجمع گاز و نهایتا آروغ زدن در آنها شود.
راهکارهای ساده و کاربردی برای کنترل آروغ زدن
ممکن است فردی هیچکدام از مشکلات گوارشی ذکر شده را نداشته باشد اما هنوز هم از زیاد آروغ زدن ناراحت باشد. واقعیت این است که برخی از عادات و سبک زندگی غلط میتواند باعث ورود هوا به معده و مری و آروغ زدن بیش از حد شود. خوشبختانه در چنین مواردی تنها رعایت کردن چند نکته ساده اما کاربردی میتواند برای کنترل آروغ به فرد کمک کند. مثلا ممکن است بتوانید با خوردن و آشامیدن آهسته و استفاده نکردن از نی، آروغ زدن زیاد خود را کنترل کنید. بهطور کلی بهتر است:
- صحبت کردن در هنگام خوردن یا نوشیدن را محدود کنید.
- در حالت نشسته و با آرامش غذا بخورید.
- آدامس نجوید.
- اگر از پروتزهای دندانی مصنوعی استفاده میکنید، مطمئن شوید که مناسب و اندازه هستند. دندان مصنوعی نامناسب میتواند باعث شود هوای بیشتری در حین غذا خوردن ببلعید.
- سیگار نکشید. معمولا همزمان که دود سیگار را استنشاق میکنید، هوا را نیز میبلعید و همین باعث آروغ زدن میشود.
- گرفتگی بینی را با داروهای ضداحتقان مانند سودوافدرین (سودافيد) یا اسپری سالین درمان کنید. احتقان بینی و گرفتگی سینوس ناشی از سرماخوردگی، آلرژی یا عفونت سینوسی باعث میشود هوای بیشتری ببلعید.
- استرستان را کاهش دهید. تنش بیش از حد و حملههای اضطرابی میتواند باعث هیپرونتیلاسیون و در نهایت بلع بیشتر هوا شده و همچنین منجر به سوزش سر دل میشود. هر دوی این موارد میتوانند آروغ زدن را افزایش دهند.
با همه این کارها اگر همچنان بعد از غذا زیاد آروغ میزنید، میتوانید راهکارهای زیر را هم انجام دهید تا به معدهتان کمک کنید هوای اضافی را آزاد کند:
- بعد از صرف غذا کمی قدم بزنید یا ایروبیک سبک انجام دهید. فعالیت بدنی به هضم غذا کمک میکند.
- به پهلو دراز بکشید یا جمع کردن زانو تا سینه را امتحان کنید تا گاز از بین برود.
- برای خنثی کردن اسید معده و جلوگیری از سوزش سر دل که میتواند باعث آروغ زدن شود، یک آنتی اسید مثل بیسموت ساب سالیسیلات (Pepto-Bismol) مصرف کنید.
- یک داروی ضد گاز مانند سیمتیکون (Gas-X) مصرف کنید.
غذاهایی که باعث آروغ زدن زیاد میشوند
یکی از اصلیترین کارها برای کنترل آروغ زدن زیاد این است که فرد رژیم غذایی خود را اصلاح کند. ایجاد تغییر در عادات غذایی به کاهش تشکیل گاز در معده کمک میکند. همچنین میتواند به فرد کمک کند تا آروغ زدن را به حداقل برساند. زیرامصرف بسیاری از غذاها مثلا برخی کربوهیدراتهای خاص میتواند گاز زیادی در معده ایجاد کند و باعث آروغ زدن زیاد شود. بنابراین برای کنترل آروغ باید مصرف غذاهای سرشار از نشاسته، قند یا فیبر را که باعث ایجاد گاز میشود کاهش دهید. فیبر فواید زیادی دارد، اما متاسفانه بسیاری از غذاهای پرفیبر تولیدکننده گاز در معده هستند.
چند نمونه از غذاها و نوشیدنیهایی که باعث تولید گاز در معده میشوند عبارتند از:
- سبزیجاتی مثل کلم بروکلی، کلم پیچ و گل کلم
- میوههایی مثل هلو، گلابی، سیب و موز
- نوشیدنیهای گازدار از جمله نوشابه و نوشیدنیهای انرژیزا
- غلات، مخصوصا غلات کامل مانند گندم کامل
- محصولات لبنی شامل شیر، بستنی و ماست
- حبوبات مثل عدس و لوبیا
نکته: از جویدن آدامس یا آب نباتهای سفت خودداری کنید. محصولاتی مثل آب نبات، آدامس و خوراکیهای حاوی شیرینکننده (مخصوصا شیرینکنندههایی که به -ol ختم میشوند، مثل زایلیتول، مانیتول، سوربیتول، اریتریتول و مالتیتول) باعث تجمع گاز در معده میشود.
بهتر است تا جای ممکن از مصرف غذاهایی که ممکن است باعث سوزش سر دل شوند پرهیز کنید. مانند:
- کافئین
- گوجه فرنگی
- مرکبات
- الکل
در نهایت برای کمتر آروغ زدن باید غذاهای چرب کمتری بخورید. چربی هضم غذا را کند میکند و به غذا زمان بیشتری برای تخمیر میدهد.
گیاهان و داروهای خانگی برای کنترل آروغ زدن زیاد
گیاهان و داروهای طبیعی زیادی برای کنترل آروغ وجود دارد که میتواند به شکل چای یا دمنوش یا چاشنی در غذاها استفاده شود:
- رازیانه
میتوانید دانههای رازیانه را بهعنوان طعمدهنده به غذاهای مختلف اضافه کنید. یا میتوانید بعد از ناهار و شام مقداری دانه رازیانه بجوید. همچنین با له کردن مقداری دانه رازیانه و قرار دادن آن در آب داغ، یک چای ساده رازیانه درست کنید. نوشیدن چای رازیانه کمک میکند تا از شر گاز معده و آروغ خلاص شوید.
- زنجبیل
زنجبیل فواید زیادی برای سلامتی دارد. این گیاه میتواند هضم غذا را بهبود ببخشد و به درمان مشکلات گوارشی مانند سوء هاضمه و دفع گاز کمک کند. راههای زیادی برای گنجاندن زنجبیل در رژیم غذایی وجود دارد. به عنوان مثال، میتوانید از زنجبیل تازه یا پودر زنجبیل برای تهیه چای زنجبیل استفاده کنید. چای زنجبیل میتواند به تسکین سوزش دستگاه گوارش کمک و از برگشت اسید معده به سمت مری جلوگیری میکند.
همچنین میتوانید زنجبیل، آب لیمو و مقداری عسل را در یک لیوان آب گرم حل کرده و این نوشیدنی را مثل یک شربت گرم مصرف کنید. یکی دیگر از دستورالعملهای مصرف زنجبیل این است که مقداری زنجبیل تازه را رنده کرده و مقداری آب لیمو به آن اضافه کنید. هر زمان که لازم بود میتوانید این مخلوط را مصرف کنید.
- بابونه
چای بابونه میتواند به جلوگیری از رفلاکس اسید کمک میکند.
- زیره
زیره فواید زیادی برای سلامتی معده دارد. این گیاه عملکرد دستگاه گوارش را بهبود میبخشد و به حذف گاز انباشته شده در دستگاه گوارش کمک میکند.
راههای زیادی برای استفاده از دانه زیره وجود دارد. برای استفاده از زیره میتوانید آن را بهعنوان طعمدهنده در سالاد، سوپ و انواع غذاها بریزید.
- زنیان یا آجوین (Ajwain)
زنیان برای درمان بسیاری از اختلالات گوارشی از جمله رفلاکس معده مفید است. این گیاه به بهبود ناراحتیهای مختلف معده هم کمک میکند و میتوان از آن برای رفع گاز معده نیز استفاده کرد.
برای مصرف زنیان میتوانید مقداری دانه آن را مستقیما بجوید یا با ترکیب زنجبیل، رازیانه و زیره یک جوشانده درست کنید. کافیست همه این مواد را در آب بریزید و بگذارید آب بجوشد. سپس جوشانده را خنک کنید و هر زمان که لازم بود از این نوشیدنی میل کنید.
- زردچوبه
زردچوبه فواید زیادی برای سلامتی معده دارد. به هضم بهتر غذا کمک میکند و برای افرادی که دچار سوء هاضمه هستند بسیار مفید است. زردچوبه همچنین به خلاص شدن از شر گاز موجود در معده و روده کمک میکند.
میتوانید یک قاشق چایخوری پودر زردچوبه و یک لیوان شیر را مخلوط کرده و مصرف کنید. یا میتوانید زردچوبه را بهعنوان چاشنی به غذاهای خود اضافه کنید.
- بادیان رومی یا انیسون (Anise)
یکی از فواید مهم انیسون این است که به هضم غذا و به دفع گاز معده کمک میکند. حتی میتوانید برای جلوگیری از آروغ زدن پودر انیسون مصرف کنید.
چگونه آروغ زدن را متوقف کنیم؟
بلع زیاد هوا سادهترین توضیح برای علت آروغ زدن است. معمولا آروغ زدن نشاندهنده یک بیماری یا مشکل سلامتی نیست. خوشبختانه آروغ زدن را میتوان با تغییر سبک زندگی و رعایت رژیم غذایی به حداقل رساند. درمانهای خانگی ساده زیادی هم با بهبود هضم و خلاص شدن از شر گاز معده، به کنترل آروغ زدنهای زیاد کمک میکند.
البته اگر این درمانهای خانگی جواب نداد و آروغ زدنهای زیاد متوقف نشد، بهتر است برای مشاوره با یک پزشک گوارش تماس بگیرید. مخصوصا زمانی که آروغ زدن شما غیرقابل کنترل شده یا با درد معده یا سوزش معده مزمن همراه است.
همیشه میتوانید از طریق اسنپدکتر از بهترین پزشکان و روانشناسان کشور مشاوره آنلاین بگیرید.