بیماری واریس و روش‌های درمان آن
بیماری واریس زمانی در بدن شخص ایجاد می‌شود که دریچه‌های داخل رگ، خون را به سمت مخالف قلب حرکت دهند. خون در حالت طبیعی باید به سمت قلب حرکت کند. اگر حرکت خون در بدن انسان برخلاف این روند باشد فرد دچار واریس می‌شود. واریس باعث تغییر رنگ و متورم شدن رگ‌ها می‌شود. هر رگی در بدن می‌تواند دچار چنین حالتی شود. اما بیشترین قسمت بدن که دچار چنین مشکلی می‌شود پاها هستند.
واریس چیست؟
پاها به دلیل ایستادن زیاد و فشاری که بر روی آنها وارد می‌شود، بیشتر مستعد این بیماری هستند. معمولاً این برگشت خون به صورت خلاف جهت به دلیل دریچه‌های معیوب وریدی است. این دریچه‌های معیوب داخل رگ‌ها، باعث می‌شوند خون به شکلی غیرمعمول به سمت عقب حرکت کند. این حرکت خلاف جهت باعث ایجاد تورم و جمع شدن خون در قسمتی از رگ‌ها شده در نهایت به واریس تبدیل می‌شود. چیزی حدود 23 درصد افراد بزرگسال در معرض واریس هستند. یعنی به عبارت دیگر از هر 4 نفر یک نفر تحت تأثیر واریس قرار دارد. در بیشتر مواقع ساق پای افراد دچار چنین ناهنجاری می‌شود.
چند نکته بسیار مهم در مورد بیماری واریس
- خانم‌های باردار بسیار بیشتر از دیگران در معرض خطر واریس هستند.
- مهم‌ترین نشانه‌های بیماری واریس درد پا، تورم مچ پا و پیدا شدن شکل تورم عنکبوتی رگ‌های بدن است.
- اضافه وزن یکی دیگر از عوامل مهم در ابتلای افراد به واریس است.
رفتار بیمار نسبت به واریس
در بسیاری از مواقع فرد دچار واریس، نشانه‌ای از درد یا نشانه‌های مشابه آن ندارد. در چنین وضعی شاید درمان لازم نباشد. اما برخی از اشخاص بعد از ابتلا به واریس دچار زخم، تغییر رنگ پوست یا تورم‌های دردناک می‌شوند. پیگیری برای درمان در چنین شرایطی ضروری است.
جراحی و درمان واریس
درمان واریس به طور معمول نیازی به جراحی ندارد. اما موارد خاصی از ابتلای شخص به واریس وجود دارد. در چنین مواردی واریس شخص بسیار بزرگ شده و درد و آزردگی شدیدی برای بیمار به همراه دارد. در بیشتر موارد بعد از یک عمل ساده فرد می‌تواند به خانه برود و نیازی به ماندن در بیمارستان ندارد. برای جراحی واریس بزرگ، معمولاً شخص تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد. اگر شخص قرار باشد هر دو پای خود را عمل کند باید یک شب کامل را در بیمارستان بستری بماند.
بیماری واریس و بررسی روش‌های درمانی دیگر
روش‌های دیگری هم برای درمان این بیماری استفاده می‌شوند. این روش‌ها به وسیله لیزر و امواج صوتی انجام می‌شوند. لیزر درمانی در بیشتر موارد می‌تواند به بستن رگ‌های کوچکتر و همچنین رگ‌های عنکبوتی کمک زیادی کند. با این روش می‌توان به راحتی موارد گفته شده را درمان کرد.
رفتار بیمار نسبت به بیماری واریس
در این روش دو برش کلی بر روی پای بیمار انجام می‌شود. در اولین قدم یک برش در قسمت کشاله ران بیمار در سمتی که پا دچار واریس شده است ایجاد می‌شود و دومین برش هم بر روی مچ یا زانوی فرد ایجاد می‌شود. قسمت بالای رگ معمولاً به وسیله بیماری بسته شده است. برای درک بهتر بیمار از واریس باید ابتدا این موضوع که واریس چیست؟ برای او به طور کامل تشریح شود.
جراح یک سیم نازک و منعطف را از پایین رگ رد می‌کند. این کار باعث می‌شود رگ آسیب دیده به سیم متصل شده و التهاب و جمع شدن خون در رگ کاملاً خوب شود. در چنین روش‌هایی دیگر نیاز نیست که بیمار بعد از عمل در بیمارستان بستری شود. بهبودی شخص در 3 هفته کامل شده و فرد می‌تواند به راحتی به عملکرد عادی خود بازگردد. در این مدت زمان توصیه می‌شود فرد از جوراب‌های مخصوصی استفاده کند.
اسکلروتراپی
در این شگرد درمانی برای بهبودی فرد از یک روش تزریقی استفاده می‌کنند. در این روش باید به رگ‌های آسیب دیده یک مادۀ شیمیایی تزریق شود. بعد از تزریق به طور معمول طی چند هفته باید آثار بیماری از بین برود. دقت داشته باشید گاهی برای جواب گرفتن از این شیوۀ درمانی نیاز است به یک رگ چند بار تزریق انجام شود.
درمان به روش فرسایش بسامد رادیویی
در این روش سعی می‌شود با برش‌های کوچک و انرژی فرکانس رادیویی بیماری شخص درمان شود. در اولین قدم باید یک برش کوچک در قسمت پایین زانو یا بالای آن انجام شود. این کار به وسیلۀ اسکن اولتراسوند انجام می‌شود. بعد از این مرحله متخصص سعی می‌کند یک لوله بسیار باریک را درون رگ آسیب دیده قرار دهد. در مرحله بعد پزشک یک پروب را وارد لوله باریک داخل رگ می‌کند. پروب وسیله ای برای ایجاد فرکانس‌های رادیویی است. بعد از ارسال شدن فرکانس‌های رادیویی از این پروب به تدریج رگ گرم شده و دیواره‌های آسیب دیده آن فرو می‌ریزد.
بعد از فرو ریختن بخش‌های آسیب دیده می‌توانید شاهد بسته شدن جریان مخالف حرکت طبیعی رگ باشید. این روش معمولاً برای واریس‌های بزرگتر از معمول استفاده می‌شود. در این روش درمانی از بی حسی موضعی استفاده می‌شود.
لیزر درمانی
در این روش برای درمان بیمار از لیزر و گرم کردن رگ استفاده می‌شود. پزشک در اولین مرحله سعی می‌کند با دستگاهی مخصوص یک سیم ارتعاش دهنده را از داخل رگ عبور دهد. بعد از این مرحله دکتر مورد نظر سعی می‌کند با ایجاد انفجارهای لیزری کم قدرت رگ آسیب دیده را گرم کرده و آن را ببند. به طور کلی در چنین شرایطی درمانگر به وسیلۀ اسکن اولتراسوند می‌تواند این پروسه را در تمامی قسمت‌های رگ آسیب دیده اعمال کند.
این روش به وسیلۀ بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. در این نوع از درمان ممکن است میزان کمی عوارض عصبی در قسمت بهبود یافته ایجاد شود که موضوع مهمی نیست. این نوع عوارض‌ها بعد از مدت کوتاهی به طور طبیعی بهبود و درمان می‌شوند.
فلبکتومی مجهز به انتقال مایع
برای درمان واریس به این روش در اولین قدم ترانس لومیناتور آندوسکوپیک (نور مخصوص) به وسیله یک برش کوچک زیر پوست قرار می‌گیرد. این نور مخصوص باعث می‌شود پزشک وریدهای آسیب دیده را شناسایی کند. بعد از شناسایی این وریدها رگ‌های هدف به وسیلۀ یک دستگاه مکنده بریده و بعد برداشته می‌شوند.بعد از این عمل کوچک ممکن است فرد مقدار کمی خونریزی و کبودی داشته باشد. در چنین شرایطی جای هیچ نگرانی وجود ندارد. این عوارض بعد از مدت کوتاهی به طور طبیعی برطرف می‌شوند.
نشانه‌های بیماری واریس
در بیشتر موارد واریس نشانه‌های درد زیادی ندارد. اما این بیماری می‌تواند نشانه‌های ظاهری زیادی داشته باشد. از جمله این نشانه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد. این نشانه‌های عبارت اند از:
- رگ‌های ورم کرده و متورم
- رگ‌هایی با رنگ آبی تیره و بنفش. این رگ‌ها نشانه کبودی و تجمع خون در قسمت مشخصی از پاها یا بدن هستند.
- داشتن درد در پاها
- خونریزی زیاد با یک آسیب جزئی در قسمت متورم شده
- نازک شدن پوست به دلیل تجمع چربی زیر رگ و پوست
- متورم شدن غیر عادی قوزک پا
- امکان وجود نازکی پوست بیش از حد در برخی از ناحیه‌های بدن مانند: روی پاها یا ساق پا که با خارش همراه است.
- اگزمای وریدی که با خارش شدید و قرمز شدن پوست همراه است.
- در زمان ایستادن، شخص دچار گرفتگی شدید پا می‌شود.
- درصد زیادی از افراد دارای واریس، به سندرم بی‌قراری پا هم مبتلا هستند.
- داشتن آتروفی بلانش که به وصله‌های نامنظم و زخم شبیه هستند. این زخم‌ها معمولاً در قسمت مچ پاها ظاهر می‌شوند.
تضعیف جریان خون و عوارض ناشی از آن
هر کدام از قسمت‌های بدن انسان اگر به طور معمول کار نکنند دچار عوارضی جانبی یا کلی می‌شوند. این موضوع در مورد جریان خون و سرعت آن هم صدق می‌کند. تضعیف جریان خون باعث ایجاد واریس در قسمت‌هایی از بدن می‌شود. طبق بررسی‌های انجام شده واریس در بیشتر موارد دارای هیچ‌گونه عوارضی نیست. اما در برخی از اشخاص ممکن است عوارضی بروز کند. این عوارض عبارت اند از:
- خونریزی
- ترومبوفلبیت: زمانی رخ می‌دهد که خون در قسمت‌های مشخصی از بدن فرد لخته شده باشد. این لخته شدن در انتها منجر به التهاب رگ می‌شود.
- نارسایی مزمن وریدی: در چنین حالتی پوست قابلت مناسبی در تبادل مواد مغذی و مواد زائد به وسیله خون ندارد. در این شرایط معمولاً جریان خون ضعیف بوده و انتقال به شکلی مناسب انجام نمی‌شود. نارسایی مزمن وریدی در بیشتر اوقات علت اصلی مبتلا شدن به واریس نیست. اما این دو بیماری با یکدیگر رابطه نزدیکی دارند.
این دسته از افراد به طور کلی بیشتر از دیگران دچار اگزما و واریس می‌شوند.
- لیپودرما توسکا روز: این شکل از ابتلا به واریسم به وسیله پوست‌های سفت و کلفت ایجاد می‌شود. در چنین حالتی فرد بیمار در قسمت مچ پای خود تغییر رنگ را مشاهده کرده و نارسایی را تشخیص می‌دهد. به یاد داشته باشید تشخیص مبتلا شدن به واریس در چنین شرایطی به ارزیابی پزشکی و تشخیص درمانگر بستگی دارد.
علت اصلی بروز بیماری واریس
در تمامی رگ‌های انسان دریچه‌های وریدی کوچکی وجود دارند. این دریچه‌ها به سمت مشخصی در راستای رسیدن به قلب حرکت می‌کنند. این همسویی در میان دریچه‌ها باعث می‌شوند حرکت خون به سمتی مشخص باشد. در چنین شرایطی برخی از رگ‌ها به دلایل مختلفی ممکن است دچار انعطاف‌پذیری کمتری باشند. این عارضه به طور معمول به دلیل کشیدگی دیواره رگ‌ها پیش می‌آید. ضعیف شدن دریچه‌ها در نهایت باعث ایجاد حرکت غیر معمول جریان خون و لخته شدن آنها می‌شود. این حرکت غیر معمول به سمت خلاف جهت اصلی است و باعث ایجاد لختگی و تغییر رنگ محسوس رگ می‌شود.
عوامل خطرناک
هنوز هم دلایلی محکم و اصلی برای کشیده شدن دیواره‌های رگ‌ها بیان نشده است. تمامی متخصص‌ها مواردی را به عنوان عوامل تحریک‌کننده یا مستعد در این زمینه معرفی کرده اند. این موارد عبارت اند از:
- بارداری
- بارداری بالای 50 سال
- ایستادن و بی‌تحرکی به مدت زمان بسیار زیاد
- داشته سابقه خانوادگی
- چاقی زیاد
افزایش خطر ابتلا به بیماری واریس
موارد گفته شده به عنوان اصلی‌ترین دلایل بروز واریس شناخته شده اند. در کنار موارد گفته شده عوامل دیگری هم هستند که با خطر بیشتر ابتلا به واریس رابطه مستقیمی دارند:
- جنسیت: بررسی‌های انجام شده بیانگر آن است که خانم‌ها بیشتر از مردها دچار واریس می‌شوند. ابتلای بیشتر به بیماری واریس در خانم‌ها به دلیل داشتن رگ‌های بیشتر واریسی در این جنسیت است. هورمون‌های زنانه می‌توانند باعث شل شدن دیواره رگ‌ها شوند. در چنین حالتی شخص با مصرف قرص‌های بارداری یا هورمون‌های دارویی (HT) می‌تواند مستعد بیماری واریس شود.
- وراثت: در بیشتر افراد بیماری واریس از طریق ژنتیک منتقل شده است.
- چاقی: یکی از موارد بسیار اثرگذار در بروز بیماری واریس اضافه وزن و چاقی بیان شده است.
- افزایش سن و سال: افزایش سن و سال هم می‌تواند باعث فرسودگی دریچه‌های وریدی افراد شود. فرسودگی دریچه‌های وریدی یکی از شایع ترین دلایل بروز واریس در افراد مسن به شمار می‌رود.
- ایستادن طولانی مدت و بی‌تحرکی: یکی دیگر از عواملی که باعث بروز بیماری واریس در افراد جوان یا میان سال می‌شود ایستادن طولانی مدت است. در چنین شرایطی فرد به دلیل ایستادن طولانی مدت دچار واریس می‌شود. بی تحرکی و ایستادن طولانی مدت به رگ‌های فرد آسیب زده و باعث تضعیف دریچه‌های وریدی می‌شود.
- حاملگی: به طور معمول خانم‌ها در زمان بارداری بیشتر از هر زمان دیگری ممکن است دچار واریس شوند. خانم‌ها در زمان حاملگی خون بیشتری در بدن خود ذخیره دارند. در چنین شرایطی میزان فشار بیشتری بر روی رگ‌های آنها قرار دارد. این فشار غیر معمول می‌تواند عاملی برای بروز واریس در خانم‌های باردار باشد.
- تغییرهای هورمونی: این دسته از تغییرها هم می‌توانند تا حد زیادی باعث شل شدن دیواره‌های رگ‌های خونی شوند. این شل شدن دیواره‌های وریدی می‌تواند یکی از مهم ترین دلایل ابتلا به واریس در خانم‌ها باشد.
درمان‌های خانگی و ساده
بسیاری از افراد تصور می‌کنند در صورت داشتن بیماری واریس باید حتماً با جراحی بیماری خود را برطرف کنند. این تصور تنها زمانی کارایی دارد که بیماری واریس شخص به حالت بدخیمی رسیده باشد. در حالت‌های نرمال معمولاً با کمی مراقبت‌های خانگی می‌توان تا حد زیادی این عارضه را بهبود بخشید یا درمان کرد. برای جلوگیری از وخیم شده واریس یا بهبود آن می‌توانید موارد زیر را انجام دهید. این موارد عبارت اند از:
- ورزش کردن
- کاهش وزن با رژیم‌های مناسب
- تکان دادن و بالا بردن پاها
- اجتناب از ایستادن طولانی مدت و بی‌تحرکی
- کرم‌های موضعی و نرم کنند. در نظر داشته باشید مورد آخر باید تحت نظر یک درمانگر انجام شود. کارهایی که در این لیست به شما معرفی شد می‌تواند تا حد زیادی شرایط درد شما را التیام بخشد.
جوراب‌های فشاری
افراد زیادی تصور می‌کنند به وسیله جوراب‌های فشاری می‌توانند درد و تورم پاهای خود را بهبود ببخشند. در اینگونه موارد باید بگوییم هنوز هیچ تحقیق و بررسی جامعی نتوانسته ثابت کند این دسته از جوراب‌ها می‌توانند کارایی مناسبی در این زمینه داشته باشند. تاکنون تمامی بررسی‌ها در این زمینه با پاسخ‌های متنوعی همراه بوده است. ناگفته نماند استفاده از این جوراب‌ها می‌تواند تا حد زیادی باعث خشکی پوست و پوسته پوسته شدن پوست اشخاص شود.
معاینه پزشکی
برای تشخیص بیماری واریس، پزشک با معاینه فیزیکی شروع به بررسی رگ‌های آسیب دیده می‌کند. برای این کار چشم غیر مسلح هم می‌تواند کارایی داشته باشد. در بیشتر موارد نیازی به آزمایش یا عکس برداری نیست. اگر پزشک تشخیص دهد که فرد به واریس مشکوک است برای او آزمایش‌هایی از قبیل
آزمایش داپلر
این آزمایش بررسی مناسب بودن جریان خون و همسو بودن دریچه‌های وریدی را شامل می‌شود. این آزمایش می‌تواند لخته شدن خون و انسداد در رگ‌های شخص را هم نشان بدهد.
اسکن اولتراسوند دوبلکس رنگی
این اسکن به پزشک این امکان را می‌دهد که وریدهای متورم را با دقت زیادی بررسی کرده و ناهنجاری پیش آمده را به وسیله عکس رنگی تشخیص دهد. در کنار تشخیص قسمت آسیب دیده این آزمایش می‌تواند سرعت جریان خون را هم بررسی کرده و اختلال در این زمینه را هم مشخص کند.
بخش آخر
سبک زندگی سالم می‌تواند در کنار فواید بیشمارش ما را از مبتلا شدن به واریس هم مصون کند. یکی از مهم ترین عوامل بروز واریس اضافه وزن است. هر فردی می‌تواند با داشتن سبک سالم زندگی از بروز چاقی و عواقب آن دوری کند. واریس در افراد میانسال بسیار رایج است. تشخیص واریس بهتر است به وسیله یک پزشک انجام شود. در صورت تشخیص پزشک فرد بیمار باید به تجویز و آزمایش‌هایی که درمانگر برای او در نظر گرفته اهمیت بدهد.
درمان بیماری واریس می‌تواند بسیار ساده ولی مهم باشد. معمولاً طول درمان زیادی ندارد و بعد از جراحی شخص می‌تواند بعد از چند روز استراحت به روند عادی زندگی خود بازگردد.
