مهم ترین عوامل اختلال خواب + علائم، و روش های درمان

اختلال خواب یک مشکل جدی است که اگر به موقع درمان نشود ممکن است به سلامتی برخی از ارگان های بدن ضربه بزند. شما ممکن است گاه گاهی به علت خستگی، برنامه فشرده، استرس، نگرانی و سایر عوامل محیطی دچار اختلال خواب شوید. اما، این مشکل نمی تواند جدی باشد چرا که همیشگی نخواهد بود.

این موضوع زمانی جدی می شود که به صورت مداوم ادامه داشته باشد. در این صورت حتما باید برای درمان آن اقدام کنید. در این مقاله قصد داریم به موضوع مهم اختلال خواب، انواع و روش های مختلف درمان آن بپردازیم.

انواع اختلالات خواب

افراد مختلف بسته به وضعیت محیطی و کاری، ژنتیک، مشکلات هورمونی و سایر عوامل دیگر اختلال خواب را به گونه ای متفاوت تجربه می کنند. در کل می توان اختلالات خواب را به ۶ نوع شایع دسته بندی کرد:

۱. بی خوابی

بی خوابی می تواند باعث افسردگی، اشکال در تمرکز، افزایش وزن، تحریک پذیری و ایجاد اختلال در عملکرد ذهن شود. تغییر خلق و خو و بی انگیزگی هم می تواند یکی از پیامدهای بی خوابی باشد. بی خوابی به سه نوع متفاوت تقسیم بندی می شود:

بی خوابی مزمن: بی خوابی برای یک ماه ادامه پیدا می کند.

متناوب: فرد به صورت دوره ای دچار بی خوابی می شود.

گذرا: در هر بار فقط چند روز طول می کشد.

۲. آپنه ی خواب

شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که گاه به علت اینکه احساس می کنید دچار وقفه تنفسی می شوید از خواب بیدار شوید. این نوع اختلال خواب زمانی ایجاد می شود که بدن اکسیژن کمتری در طول خواب دریافت می کند. چنانچه این مشکل را تجربه می کنید باید آن را جدی بگیرید و حتما به پزشک مراجعه کنید.
آپنه خواب معمولا ریشه در اختلالات تنفسی مانند تنفس غیر طبیعی، مشکل در تنفس و وقفه تنفسی دارد.

۳. پاراسومنیاها

پاراسومنیاها دسته ای از مشکل اختلالات خواب هستند که باعث می شوند فرد در هنگام خواب حرکات و رفتارهای غیرعادی انجام دهد. این حرکات می تواند شامل موارد زیر باشد:

• راه رفتن
• ناله کردن
• کابوس دیدن
• حرف زدن
• شب ادراری
• دندان قروچه

۴. سندروم پای بیقرار

سندروم پای بی قرار (RLS) به معنای این است که فرد به تکان دادن پاها نیاز شدید دارد. گاهی هم هنگام تکان دادن پاها احساس سوزش و مورمور شدن در پاها ایجاد می کند. این مشکل در طول روز هم اتفاق می افتد اما مقدار آن در شب بیشتر است. علت این نوع اختلال خواب دقیقا مشخص نیست و برخی پزشکان آن را به مشکلات سلامتی مانند پارکینسون یا ADHD نسبت می دهند.

۵. نارکولپسی (حمله خواب)

این نوع اختلال خواب به حملات خوابی گفته می شود که در طول روز اتفاق می افتد. نارکولپسی به معنای این است که شما ناگهان در طول روز احساس خستگی می کنید و به خواب میروید. اختلال خواب نارکولپسی می تواند منجر به فلج خواب شود. فلج خواب به وضعیتی گفته می شود که شما بعد از بیدار شدن از خواب قادر به حرکت بدن خود نیستید. گرچه این نوع اختلال خواب می تواند به اختلالات عصبی مانند ام اس یا اسکلروز چندگانه مربوط شود، اما امکان اینکه شما آن را به خودی خود و بی دلیل تجربه کنید هم وجود دارد.

۶. اختلال ریتم شبانه روزی خواب

اگر در ریتم یا چرخه خواب و بیداری شما مشکلاتی به وجود بیاید دچار این نوع بی خوابی خواهید شد. ریتم شبانه روزی سالم و نرمال متاثر از الگوی خورشید است. یعنی، فرد با طلوع خورشید بیدار می شود، با غروب خورشید احساس خستگی می کند و در آخر شب به یک خواب راحت فرو می رود. در این صورت، عملکرد هورمون ها، اشتها و درجه حرارت بدن هم به درستی تنظیم می شود.

کسانی که از اختلال خواب به علت اختلال ریتم شبانه روزی رنج می برند هنگام صبح که باید انرژی داشته باشند احساس کسل بودن دارند و نمی توانند کارهای خود را با کیفیت مناسب انجام دهند. در هنگام شب که که در حالت نرمال باید احساس خواب داشته باشند پرانرژی هستند و نمی توانند بخوابند.

این نوع اختلال خواب ممکن است به علت پرواز زدگی هم اتفاق بیافتد. این حالت که به آن جت لگ گفته می شود معمولا در چند روز برطرف می شود. مشکل زمانی تبدیل به عارضه می شود که این نوع اختلال خواب در شما طولانی مدت باشد، گویی که شما همیشه از یک منطقه زمانی به منطقه دیگر سفر می کنید و دچار جت لگ هستید.کسانی که ناچار هستند به صورت شیفت شب کار کنند از احتمال زیادی برای دچار شدن به این اختلال خواب برخوردار هستند، اما این اختلال دلایل دیگری هم دارد.

کدام نوع اختلال خواب خطرناک ترین است؟

در جواب این سوال باید گفت که آپنه در بین اختلالات خواب شیوع زیادی دارد و بسیار پرخطر هم هست. این نوع اختلال خواب می تواند عملکرد شناختی را تضعیف کند و مرگ زودرس به دنبال داشته باشد. این عارضه می تواند هر سال تشدید شود. مهم ترین پیامد این مشکل حمله قلبی ناگهانی در طول شب و مرگ است.کم خوابی می تواند باعث چاقی، کاهش قدرت تصمیم گیری، واکنش تند، تضعیف توانایی های ادراکی و غیره شود. زیرا فرد در طول روز خواب آلود است و سطح هوشیاری او به اندازه نرمال نیست.

دلایل اختلال خواب

گرچه تشخیص دلیل اصلی اختلال خواب گاه بسیار سخت است، اما در کل می توان موارد زیر را از دلایل اختلالات خواب برشمرد:

• استرس
• مسافرت و یا جدول زمانبندی کاری در شب
• عادات نامناسب خواب مانند چرت عصرانه یا انجام فعالیت های تحریک کننده ( مانند بازی یا سرگرم شدن با گوشی) قبل از زمان خواب
• دیر شام خوردن
• اختلالات روانی
• داروهایی مانند داروهای کنترل کننده فشار خون یا داروهای کاهش وزن
• بیماری هایی مانند سرطان، دیابت و آسم
• وقفه تنفسی
• نوشیدن کافئین، نیکوتین و الکل در ساعات پایانی روز

تغییرات هورمونی در زنان که در چرخه قاعدگی و یائسگی اتفاق می افتد هم در بروز اختلال خواب تاثیر زیادی دارد. مشکل بی خوابی در دوران بارداری هم می تواند اتفاق بیافتد. در کل اگر اختلالات خواب به موقع درمان نشوند با افزایش سن تشدید می شوند.

تشخیص مشکل اختلالات خواب

تشخیص این مشکل چندان پیچیده نیست. هم خود بیمار و هم متخصصان می توانند به راحتی و در صورت لزوم با استفاده از ابزارهای خاص آن را تشخیص دهند. نشانه اول این است که فرد در طول روز احساس خستگی می کند حتی اگر میزان خواب شبانه اش کافی بوده باشد.
اما، گاهی اختلالات خواب ممکن است برای خود فرد قابل تشخیص نباشند چراکه در خواب سطح هوشیاری انسان پایین است و ممکن است شخص نتواند به راحتی تشخیص دهد که کیفیت خواب او چگونه بوده است.
در این صورت اطرافیان فرد می توانند در تشخیص مشکل اختلال خواب به بیمار کمک کنند. آنها می توانند به راحتی و با کمی دقت متوجه اختلالات خواب او شوند.
پزشکان هم از شیوه های مختلف برای تشخیص انواع اختلالات خواب استفاده می کنند. پلی سومنوگرافی یکی از این روش هاست. برای انجام پلی سومنوگرافی پزشک از شما میخواهد شب را در کلینیک بمانید تا بتواند نوار قلب، نوار مغز و نوار تنفس شما را ارزیابی کند.
تست خواب آلودگی هم شیوه دیگری است که برای اندازه گیری تعداد دفعات خواب بیمار در طول روز مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع آزمایش ها به پزشک کمک می کند تا حمله خواب، خواب زدگی، و اختلالات تنفسی و حرکتی را تشخیص دهد.

درمان اختلال خواب

روش درمانی برای اختلالات خواب بسته به نوع آن و عوامل موثر در بروز آن متفاوت است.  اما، علت این مشکل هر چه که باشد در کل دو نوع درمان برای آن به کار می رود. این نوع درمان ها می توانند به صورت ترکیبی هم استفاده شوند. این درمان ها عبارتند از:

۱- بهداشت خواب و تغییر در سبک زندگی

اگر شما دلیل ژنتیکی خاص یا مشکل روانشناختی خاصی برای اختلال خواب نداشته باشید، احتمالا رعایت بهداشت خواب و تغییر در سبک زندگی می تواند مشکل شما را حل کند.

چنانچه به خودتان عادت دهید تا در ساعت معینی به رختخواب بروید و در زمان مشخصی هم از رختخواب بلند شوید، پس از یک زمان کوتاه کیفیت خواب شما به مقدار زیادی بهبود پیدا خواهد کرد. دقت داشته باشید که این نظم را به هم نزنید. مثلا اگر آخر هفته به علت تعطیلی وسوسه شدید که زیاد بخوابید باید بدانید که این موضوع در کیفیت خواب شما در هفته پیش رو تاثیر خواهد گذاشت.

۲- درمان های پزشکی

اگر بی خوابی شما با بهداشت خواب و تغییر در سبک زندگی درمان نشود، احتمال دارد که پزشک به درمان دارویی و پزشکی متوسل شود. شیوه های پزشکی که برای درمان اختلال خواب مورد استفاده قرار می گیرند شامل موارد زیر هستند:

• قرص خواب
• داروهای ضد آلرژی یا سرماخوردگی
• داروهای مکمل های ملاتونین
• استفاده از ابزارهایی برای درمان وقفه تنفسی در خواب
• محافظ دهانی برای جلوگیری از دندان قروچه

همانطور که گفتیم بسته به نوع اختلال خواب ممکن است یک شیوه ترکیبی از این درمان ها نتیجه بهتری داشته باشد.

نتیجه گیری

اختلالات خواب انواع مختلفی دارد و طیف وسیعی از دلایل ژنتیکی و محیطی را شامل می شود. اما، صرف نظر از نوع اختلال خواب، این مشکل حتما باید در اسرع وقت در بیماران تشخیص داده شود و به موقع برای درمان آن اقدام شود. اگر این اختلالات به موقع درمان نشوند می توانند منجر به پیامدهای منفی و حتی غیرقابل جبران در بیمار شوند.

اسنپ دکتر (مشاوره پزشکی آنلاین و تلفنی)